پایه نــهـــم ( سوالات متن)

سوالات متن فصل اول – درس1                

1-جایگاه زمین درفضا را بیان کنید؟

زمین ما بخش کوچکی از  منظومه خورشیدی است؛ منظومه ای متشکل از یک ستاره به نام خورشید و اجرام آسمانی متعدد که در مدارهای پیرامون آن میگردند.

2-منظومه شمسی دارای چند سیاره است؟ واین سیارات به چند دسته تقسیم شده اند؟ بیان کنید.

منظومه خورشیدی دارای هشت سیاره است؛ چهار سیارهٔ نزدیک به خورشید، که سطوح سنگی و جامد دارند و به آنهاسیاره های درونی میگویند.مانند: تیر، ناهید، زمین ومریخ.

 چهار سیاره دورتر که از گازهای مختلف تشکیل شده اند و سیارههای بیرونی نامیده میشوند.مانند:مشتری، زحل، اورانوس و نپتون

3-درمیان چهارسیاره درونی زمین چه تفاوتی با سیارات دیگر دارد؟ زمین سومین وبزرگترین سیاره درونی است. تنها سیاره ای که درآن امکان زیست وجود دارد. تنها سیاره ای که درآن آب مایع وجود دارد.

4-فاصله زمین تا خورشیدچقدراست؟150.000.000کیلومتر

5-دانشمندان عمرزمین ومنظومه خورشیدی را چقدر تخمین زده اند؟حدود4.5میلیارد سال

6-سرچشمه اصلی نور وگرما وانرژی زمین کجاست؟ خورشید

7-بزرگی خورشیدرا با زمین مقایسه کنید.

قطر خورشید حدود 109 برابر قطر زمین و جرم آن 33هزار برابر جرم زمین است.

8-ستاره خورشید درکدام کهکشان قراردارد؟کهکشان راه شیری

9-مساحت کره زمین......510میلیون کیلومترمربع ...است.

10-منظوراز موقعیت مکانی یک پدیده چیست؟ یعنی مکان دقیق قرارگرفتن آن پدیده در روی کره زمین

11-جغرافی دانان برای تعیین موقعیت مکانی پدیدها چه ابداعی کرده اند؟ خطوط و تقسیماتی را ابداع کرده اند.

12-منظوراز مدارها چیست و چگونه درجه بندی شده اند؟

در فاصله مساوی از دو قطب شمال و جنوب، می توانیم یک دایره بزرگ را به دور زمین تصور کنیم. این دایرهٔ بزرگ، استوا نام دارد. دایره های دیگری در هر دو نیمکره به موازات استوا رسم شده اند که به آنها مدار میگویند.
هرچه به قطب شمال یا جنوب نزدیک میشویم، این دایره ها کوچکتر میشوند. مدار استوا (مدار مبدأ) صفر درجه است. بقیه مدارها بین 0تا  90درجه شمالی یا جنوبی درجه بندی شده اند.

13-منظوراز نصف النهارها چیست وچگونه درجه بندی شده اند؟

نصف النهارها نیم دایره های فرضی هستند که از قطب شمال تا قطب جنوب کشیده شده اند و طول مساوی دارند.
برای درجه بندی نصف النهارها، نصف النهاری را که از رصدخانه «گرینویچ» در شهر لندن عبور میکند به عنوان نصف النهار مبدأ انتخاب کرده اند. نصف  النهار مبدأ و امتداد آن در سوی دیگر کره، زمین را به دو نیمکره مساوی شرقی و غربی تقسیم کرده است. نصف النهار مبدأ، صفر درجه و نصف  النهارهای دیگر از 0تا 180درجه غربی و  180درجه شرقی درجه بندی شده اند.

14-علت درجه بندی نصف النهارها به180 درجه شرقی ویا غربی چیست؟ زیرا محیط زمین 360درجه است

 

15-منظوراز مختصات جغرافیایی یک نقطه چیست؟

هر نقطه از کره زمین روی یک مدار و یک نصف النهار مشخص قرار دارد که به آنها مختصات جغرافیاییآن نقطه میگویند.

16-چگونه طول وعرض جغرافیایی یک مکان را به دست می آوریم؟

ما با داشتن  شبکه مدارها و نصف النهارها میتوانیم طول و عرض جغرافیایی هر مکان یا
مختصات جغرافیایی آن را به دست بیاوریم.

18- طول جغرافیایی و عرض جغرافیایی را تعریف کنید.

طول جغرافیایی هر مکان عبارت است از فاصله آن مکان با نصف النهار مبدأ برحسب درجه.
عرض جغرافیایی هر مکان عبارت است از فاصله آن مکان با مدار استوا برحسب درجه.

19- سامانه موقعیت یاب جهانی(( جی پی اس )) به طور خلاصه توضیح دهید.

امروزه  از طریق سامانه موقعیت یاب جهانی(GPS ) میتوان موقعیت دقیق هر نقطه را درهر جای کره زمین، به طور شبانه روزی و در هر شرایط آب وهوایی، تعیین کرد.سامانه GPSاز 24ماهواره تشکیل شده است که در مدار زمین، گردش می  کنند و تمام نقاط کره زمین راپوشش میدهند. این ماهواره ها امواج رادیویی به زمین ارسال میکنند و میتوانند موقعیتدقیق پدیدهها را مشخص کنند.

20-مردم ایران به کدام جهت نماز می خوانند؟ جنوب غربی

21-دانشمندان در باره پیدایش منظومه شمسی چه نظری دارند؟

آنها بنابر فرضیه هایی معتقدند که این منظومه از ابری متشکل از «گازها و غبارهای بین ستاره ای» پدید آمده است.

 

22-شکل زیر را کامل کنید.

 

 

 

سوالات متن فصل اول- درس2                  

 

1-منظوراز حرکت وضعی زمین چیست و چه نتایجی دارد؟

زمین در هر 24ساعت یکبار به دور محور خود میچرخد، که به آن حرکت وضعی میگویند.
نتایج:

الف) پیدایش شب و روز     ب) اختلاف ساعت بین نواحی مختلف

2-اگر زمین به دورخود نمی چرخید چه اتفاقی می افتاد؟ همواره قسمتی از کره زمین روز  می شد ودر قسمتی دیگر شب. که در این صورت زندگی درروی کره زمین امکان پذیر نبود.

3-منظوراز حرکت ظاهری آفتاب چیست؟

ما هر روز در آسمان، خورشید را میبینیم که از مشرق طلوع میکند. هنگام ظهر، خورشید تقریباً بالای سر ماست و هنگام عصر رفته رفته به سمت مغرب حرکت و در آن سمت غروب میکند.


که این جابه جایی یا حرکت خورشید در آسمان، حرکت ظاهری است. در واقع، خورشید جابه جا نمیشود بلکه زمین
می  چرخد و نقاط مختلف کره زمین پی درپی در مقابل خورشید قرار میگیرند.

4-ساعت واقعی و ساعت رسمی را باهم مقایسه کنید.

وقتی خورشید درست روی نصف النهار مبدأ قرار می  گیرد، در همه شهرهایی که روی این نصف النهار (از شمال اروپا تا جنوب آفریقا) قرار گرفته اند، هنگام ظهر است. در همین حال، مردم کشورهایی که در شرق گرینویچ قرار دارند، خورشید را زودتر دیده اند و بنابراین، از ظهرشان گذشته است. به عکس، در کشورهایی که در غرب نصف النهار گرینویچ قرار دارند، چند ساعت به ظهر مانده است.که این ساعت واقعی است.

کرهٔ زمین برای آنکه یک دور یا   360به دور خود بچرخد، 24ساعت وقت لازم دارد. پس اگر ˚ 360محیطکرهٔ زمین را به 24قاچ تقسیم کنیم، هر یک از قاچها 15درجه پهنا دارد هر منطقه زمانی یک قاچ است و یک ساعت را به خود اختصاص می ٔ دهد. بنابراین، همه نصف النهارهایی که داخل یک قاچ قرار گرفته اند، به طور توافقی ساعت یکسانی دارند. این همان ساعت رسمی است.

5-مبنای ساعت واقعی چیست؟

موقعیت خورشید در آسمان

6-ساعت رسمی چرا و چگونه به وجودآمد؟

در زندگی روزانه نمیتوان از ساعت واقعی استفاده کرد. زیرا در تعیین قرارهای ملاقات، زمان باز و بسته شدن اداره ها و مغازه  ها و برنامه حرکت قطارها و هواپیماها مشکلات زیادی به وجود میآید.

بنابر این حدود 140سال پیش، در یک کنفرانس بین المللی، کشورها توافق کردند که به جای ساعت واقعی از ساعت رسمی استفاده کنند و به این ترتیب، زمان رسمی به وجود آمد.

7- هر قاچ...15درجه....  است و یک ...نصف النهار مرکزی .. دارد.

 

8-منظور از خط بین المللی زمان یا خط روز گردان چیست؟

خط روزگردان یک نصف النهار فرضی 180درجه است که در امتداد نصف  النهار مبدأ در آن سوی کره زمین قرار گرفته است. هنگام عبور از این خط از غرب به شرق، باید یک روز به تقویم اضافه کرد و به عکس، هنگام عبور از شرق به غرب این خط، باید یک روز از تقویم کم کرد.

9-حرکت انتقالی زمین را توضیح دهید.

یک دورچرخش کامل زمین به گرد خورشید، یکسال طول میکشد که به آن حرکت انتقالی میگویند. مدار زمین، بیضی شکل است و زمین با سرعت میانگین 30کیلومتر در ثانیه، این مسیر را می پیماید.

10- سال شمسی، سال رسمی و سال کبیسه را با هم مقایسه کنید.

مدت زمان واقعی یک دور کامل گردش زمین به گرد خورشید، 365روز و 6ساعت است که به آن سال شمسی (واقعی) می گویند.

اما در تقویمها سال را 365روز در نظر میگیرند. سال 365روزه، سال رسمی است که 6ساعت از سال خورشیدی کوتاهتر است.

 برای جبران کسری این 6ساعت، هر4سال یک روز به سال رسمی اضافه میشود () سال 366روزه را سال کبیسه مینامند.

11-مایل بودن محور قطب ها بر سطح مدار گردش انتقالی چه نتایجی دارد؟

الف)زاویه تابش آفتاب در طول سال تغییر میکند،     

 ب) درازی شب و روز نامساوی میشود.
ج ) فصلهای مختلف به وجود میآید. 

د)) برعکس بودن فصل ها در نیمکره شمالی وجنوبی

 

12-شکل های زیر را تفسیر کنید.( انقلاب تابستانی و زمستانی)

 

تصویر1 :

 در اول تیرماه در نیمکرهٔ  شمالی منطقه وسیعتری از کرهٔ زمین در معرض نور خورشید قرار میگیرد. در
نتیجه، طول روزها از شب  ها بیشتر است. در اول تیرماه، خورشید در نیمکرهٔ شمالی به مدار رأس السرطان به طور عمودی می تابد. در این هنگام که طولانی ترین روز در این نیمکره است و به آن انقلاب تابستانی میگویند، فصل تابستان آغاز می شود.در همین زمان، نیمکره جنوبی فصل زمستان را سپری میکند.

تصویر2:

در اول دیماه، در نیمکرهٔ شمالی بخش کمتری از کرهٔ زمین تابش خورشید را دریافت میکند وروزها کوتاهتر از شب هاست. در اول دیماه، خورشید به مدار رأس الجدی در نیمکرهٔ جنوبی عمودی می  تابد. در نتیجه، در نیمکره شمالی اول دی کوتاهترین روز سال است که به آن انقلاب زمستانی میگویند. در این روز فصل زمستان آغاز میشود؛ در حالیکه در همین زمان، در نیمکره جنوبی فصل تابستان آغاز شده است.

 

13-اعتدالین در چه مواقعی از سال اتفاق می افتد؟

در دو موقع از سال یعنی او ّل بهار و اول پاییز، درازی روز و شب برابر میشود؛ یعنی مسیری که  منطقه روشن زمین می پیماید بامسیر منطقه تاریک برابر است.( یعنی دایره روشنایی دقیقاً از قطب ها عبور می گذرد) به این دو زمان، اعتدالین (اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی) میگویند.

 

14- مهم ترین نتیجه حرکت انتقالی زمین چیست؟ پدید آمدن فصل ها.

 

 

سوالات متن فصل دوم - درس3                 

 

 

1-سیاره زمین از چند محیط تشکیل شده است؟ آن ها را بیان کنید.

الف)بخش خارجی کره ٔ زمین یا پوسته آن که حالت جامد دارد واز سنگ و خاک تشکیل شده سنگ کره (لیتوسفر) نامیده میشود.

ب)) آب کره (هیدروسفر) شامل اقیانوسها و دریاها، دریاچه ها، رودها و بقیه آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی، یخچالها و نزولات جوی میشود.

ج))هواکره (اتمسفر) نیز شامل گازهایی است که دور تا دور کره زمین را فرا گرفته اند.

د))این سه محیط با هم  سیاره زمین را برای زندگی انسان و دیگر موجودات زنده یعنی زیست کره (بیوسفر) مناسب میسازند.

 

2-چه مقدار از سطح زمین را آب ها وچه مقدار از آن را خشکی ها فرا گرفته اند؟حدود71درصد را آب ها و 29درصد بقیه را خشکی ها فرا گرفته اند.

 

3-دو نیمکره شمالی وجنوبی ا نظر وسعت آب ها وخشکی ها چه تفاوتی دارند؟

نیمکره شمالی را نیمکره خشکی ها می گویند.زیرا بیشتر خشکی ها دراین نیمکره قراردارند. ونیمکره جنوبی را نیمکره آب ها میگویند زیرا 82درصد آن را ابها فرا گرفته اند.

 

4- مجموعه بزرگ خشکی ها را نام ببرید.

آسیا، امریکا، افریقا، قطب جنوب ، اروپا و استرالیا واقیانوسیه

 

5-منظوراز ناهمواری ها چیست ؟ چند مورد نام ببرید.

به پستی وبلندی های سطح زمین ناهمواری گویند. فلات ها، کوه ها ، تپه ها، دشت ها ، جلگه ها و ....

 

6-جلگه های پهناورجهان در چه مناطقی پدید آمده اند؟ درکنار دریا ها و یا  در امتداد رودهای بزرگ .

 

7-فلات ها چگونه سرزمین هایی هستند؟ تعریف کنید.

فلاتها سرزمینهایی نسبتاً هموار اما مرتفع اند که از اطراف به سرزمینهای کم ارتفاع و پست منتهی میشوند. این فلاتها، کوههای بسیار بلند با قله های نوک تیز را در برگرفته اند. فلات تبت بلندترین فلات جهان است.

 

8-ناهمواری های جوان و ناهمواری های قدیمی وفرسوده را باهم مقایسه کنید.

کوههای بسیار مرتفع جزء ناهمواریهای جوان هستند. دامنهاین کوهها شیب تندى دارند و درههای بین آنها تنگ و به شکل Vاست. به عکس، در کوههای کم ارتفاع با گذشت زمان و فرسایش، قلهها به شکل گنبدی در آمدهاند و شیب دامنهها ملایم است.این کوهها درههای باز و آبرفتی به شکل Uدارند.

 

9-عوامل تغییر شکل وپیدایش ناهمواری ها به چند دسته تقسیم میشود؟

عوامل درونی وعوامل بیرونی

 

10- حرکت ورقه(قطعات) پوسته زمین به چند صورت در ایجاد کوهستان ها نقش دارند؟

این ورقه ها (پوسته ٔ و گوشته فوقانی) بخشهایی از قاره ها تا کف اقیانوسها را در بر میگیرند. ورقه ها روی بخش خمیری شکل گوشته یا نرم کره به آرامی حرکت میکنند، از هم دور یا به هم نزدیک میشوند، به هم برخورد میکنند یا در امتداد هم می لغزند.البته ورقه ها بسیار کند حرکت میکنند و در هر سال فقط چند سانتیمتر جابه جا میشوند. اما این جابه جایی و حرکت طی میلیونها سال، تغییرات زیادی در ناهمواریها به وجود میآورد.

 

 

11-کوهزایی نتیجه چه عاملی است؟ وموجب پیدایش چه پدیده هایی میشود؟ نتیجه برخورد به یکدیگر است  _ باعث پیدایش چین خوردگی ها و شکستگی ها(گسل) می شود.

 

12-عمل کوهزایی به چند شکل موجب تشکیل رشته کوه ها می شود؟

به سه صورت:

1-چین خوردگی: وقتی بخش زیرین یک ورقه به زیر ورقه ای دیگر می رود، فشاری بر پوسته وارد میشود که لایه های رسوبی را دچار خمیدگی میکند و به سمت بالا می آورد. مانندچین خوردگی های هیمالیا و البرز.

2-شکستگی(گسل): اگر فشار بر لایه های رسوبی به گونه ای باشد که پوسته را دچار شکستگی کند، گسل به وجود میآید. در این صورت، با اختلاف ارتفاع حاصل از شکست، مناطقی بالاتر از اطراف قرار میگیرد و مناطقی نیز فرو مینشیند و در نتیجه کوه یا دره ایجاد میشود.

3-بالا آمدن مواد مذاب :گاهی مواد مذاب (ماگما) از سمت گوشته به طرف پوسته حرکت میکنند و به آن فشار وارد می آورند. اگر مواد مذاب از پوسته راهی برای خروج از پوسته پیدا کنند و فوران کنند، کوههای آتشفشانی را به وجود میآورند اما اگر فوران رخ ندهد  و لایه پوسته بالا بیاید، کوههای گنبدی ایجاد میشوند

 

13- بالا آمدن مواد مذاب چگونه در شکل گیری کوه ها نقش دارند؟

اگر مواد مذاب از پوسته راهی برای خروج از پوسته پیدا کنند و فوران کنند، کوههای آتشفشانی را به وجود میآورند اما اگر فوران رخ ندهد  و لایه پوسته بالا بیاید، کوههای گنبدی ایجاد میشوند

 

14-چندمورد از عوامل بیرونی تغییر شکل ناهمواری ها را نام ببرید.

عواملی چون هوازدگی، فرسایش آبی، فرسایش بادی و فرسایش یخچالی

 

15-انسان ها باچه هدفی چهره ناهمواری ها را تغییر می دهند؟

برای رفع نیاز های خود وبهره برداری از محیط طبیعی

 

16- گُـــُســــَل چیست؟

اگر فشار بر لایه های رسوبی به گونه ای باشد که پوسته را دچار شکستگی کند، گسل به وجود میآید. که با اختلاف ارتفاع همراه است.

 

 

سوالات متن فصل دوم – درس4                

 

1-آب کره(هیدروسفر) چه منابعی را شامل می شود؟

آب کره (هیدروسفر) همه آبهای زمین یعنی اقیانوسها، دریاها، دریاچه ها و رودها و … را شامل میشود.

 

2-پنج مجموعه بزرگ آب ها را نام ببرید.

اقیانوس آرام، اطلس، هند، منجمدشمالی و منجمدجنوبی

 

3-اقیانوس آرام چه مشخصاتی را دارد؟

اقیانوس آرام پهناورترین اقیانوس کره زمین است. (مساحت آن 100برابر کشور ایران است)! این اقیانوس عمیقترین اقیانوس جهان هست. دراز گودال ماریانا با ژرفای 11000متر در نزدیکی مجمع الجزایر فیلیپین در این اقیانوس قرار دارد.

 

4-مطالعه وکاوش های علمی در اقیانوس ها وبسترآنها با چه مشکلاتی رو به رو است؟

فشار زیاد آب،  تاریکی   و دمای کم در اعماق آب و...

 

5- منظور از فلات قاره چیست؟

در جاهایی که اقیانوسها با خشکی تماس دارند، اغلب ناحیهای کم عمق با ژرفایی کمتر از 200متر دیده میشود که به آن فلات قاره (ایوان خشکی) میگویند.

 

6- فلات قاره از چه نظرهایی اهمیت دارند؟

ازنظر وجود جزیره هایی که سر از آب بیرون آورده اند. از نظر وجود منابع سرشار نفت و گاز   و  ماهیگیری  اهمیت زیادی دارند.

 

7-شیب قاره به کدام بخش از ناهمواری های کف اقیانوسی گفته می شود؟

بعد از فلات قاره ناگهان شیب زیاد میشود و تا عمق 2000تا 5000متری ادامه می یابد؛ به این بخش شیب قاره میگویند.

 

8-ناهمواری های کف اقیانوسی را به ترتیب نام ببرید.

فلات قاره، شیب قاره، دشت اقیانوسی، پوسته اقیانوسی و گودال های اقیانوسی

 

9-به طورمتوسط هرلیتر از آب دریا چندگرم نمک دارد؟35گرم درلیتر

 

10- آیا میزان شوری آب دریاها یکسان است؟ با یک مثال بیان کنید.

خیر. شوری آب دریاها و اقیانوسها متفاوت است. شوری آب دریای مدیترانه 37گرم در لیتر و دریای احمر 43گرم در لیتر است. در حالی که شوری دریای شمال در اروپا حداکثر 7گرم در لیتر است و آب اقیانوسهای نواحی قطبی تقریباً شیرین است.

 

11-دمای آب اقیانوس ها ودریاهارا در اعماق مختلف باهم مقایسه کنید.

آبهای سطحی اقیانوسها و دریاها بر اثر تابش خورشید گرم میشوند اما در ژرفای بیش از 1000متری اقیانوسها، دما همواره کمتر از+ ٔ 4درجه سانتیگراد است. در مناطق مجاور قطبها، نواحی یخ بسته در آبها وسعت زیادی دارند. در این مناطق، شناور شدن کوههای یخ (آیسبرگ) خطر بزرگی برای کشتیها محسوب میشود.

 

12-انواع حرکات آب دریا ها واقیانوسها را نام ببرید.

حرکات آب دریا به صورت موج، جزر و مد و  جریانهای دریایی است

 

13-محل برخورد جریان های دریایی سرد وگرم ازچه نظر دارای اهمیت است؟

محل تلاقی آبهای گرم و سرد از مهمترین مناطق صید ماهی جهان است؛ مانند نیوفوندلند در آمریکا یا شرق ژاپن

 

14-اقیانوس ها از جهت هایی برای انسان ها اهمیت دارند؟

اقیانوسها یکی از منابع مهم تأمین غذا برای انسان هستند.این پهنه های آبی امکان حمل ونقل کم هزینه تر میلیونها تن بار را با کشتیها فراهم می آورند اقیانوسها همچنین به طور غیر مستقیم منبع تأمین آب شیرین برای ساکنان جهان اند.

 

15-امروزه چه خطراتی اقیانوس ها ومحیط زیست آن را تهدید می کنند؟

1-سالیانه چند میلیون تن زباله های سمی کارخانه ها، پلاستیک و مواد تجزیه نشدنی به اقیانوسها ریخته میشود.

2- برخی کشورها از شیوهٔ دفن زباله های اتمی در اعماق اقیانوسها استفاده میکنند.

 3-صید بی رویه و انبوه ماهی ها، بدون آنکه فرصت تولید مثل برای آنها فراهم شود، نیز به بومسازگان (اکوسیستم) آبها به شدت لطمه میزند.

 4- برخی کشورهای پیشرفته با دسترسی به فناوریهای جدید مانندکشتیهای مجهز به رادار یا نصب دائمی تورها در آب، به طور مداوم صید ماهی از اعماق  آب و همه نقاط اقیانوسها را افزایش میدهند.

5- افزایش دمای آب ها درنتیجه رها سازی فاضلاب های صنعتی وخانگی.

 

16-ساختار وترکیبات هواکره را بیان کنید.

هوا کره لایه ای از گاز است که از سطح زمینٔ تا ارتفاع 10000کیلومتری اطراف سیاره زمین را در برگرفته است. هواکره مخلوطی از گازهای مختلف نیتروژن   %78  ، اکسیژن%21  ، و سایر گازها مانند دی اکسید کربن و بخار آب است.

 

17-هواکره از چند لایه تشکیل شده است؟ به ترتیب نام ببرید.

1-وردسپهر(تروپوسفر)                              2-یوش سپهر(استراتوسفر) 

3-میان سپهر(مزوسفر)                             4-دماسپهر(ترموسفر) 

5-برون سپهر(اگزوسفر)

 

18-پایین ترین لایه هواکره چه نام دارد؟ چه اتفاقاتی درآن صورت میگیرد؟

پایینترین لایه، که نزدیک به سطح زمین است، تروپوسفر نام دارد. تشکیل ابرها و بسیاری از تغییرات آب و هوایی در این لایه صورت میگیرد.

 

19-درهریک ازمناطق زیر چه نوع آب وهوایی حاکم است؟

جنگل های کنگو درافریقا( گرم ومرطوب)

صحرای افریقا(   گرم وخشک   ) ،

سواحل شمالی افریقا(  مدیترانه ای)

 

20-هوا وآب وهوا چه تفاوتی دارند؟

هـــوا وضعیت گذرا و موقتی هوا کره (اتمسفر) در یک محل و در مدت زمانی کوتاه است. برای مثال، میگوییم امروز هوا آفتابی یا ابری یا بارانی است یا باد میوزد.

اما آب و هوا وضعیت هوا کره (اتمسفر) در یک ناحیه در مدت زمانی نسبتاً طولانی است.برای مثال، میگوییم استان بوشهر آب و هوای گرم و شرجی دارد.

 

21-برای پی بردن به نوع آب وهوای یک ناحیه چه عواملی موردمحاسبه قرار میگیرند؟

داده های آماری مربوط به دما، بارش، رطوبت، باد و… در طول سالها (سی سال یا بیشتر) جمع آوری و میانگین آنها محاسبه میشود.

 

22-دمای میانگین روزانه، ماهانه  و سالانه چگونه به دست می آیند؟

الف))اگر دماهای ثبت شدهٔ تمام ساعات شبانه روز را با هم جمع کنیم و حاصل جمع را بر تعداد آنها، یعنی 24ساعت، تقسیم کنیم، دمای میانگین روزانه بهدست میآید.

ب))با استفاده از میانگین  های روزانه دما و تقسیم آنها بر تعداد روزهای یک ماه میتوان دمای میانگین ماهانه را به دست آورد.

ج)) اگر دمای میانگین ماهانه دوازده ماه سال را با یکدیگر جمع و بر 12تقسیم کنیم، دمای میانگین سالانه به دست می آید.

 

 

23-عوامل موثر برآب وهوای جهان را نام ببرید.

1-عرض جغرافیایی و زاویه تابش خورشید         2- دوری ونزدیکی به دریا

3-ارتفاع                                                              4-وزش باد ها وفشار هوا

 

24-ازعوامل موثر برآب وهوای جهان، عرض جغرافیایی وتغییر زاویه تابش خورشیدرا توضیح دهید.

سرزمین های نزدیک استوا اشعه عمودی خورشید را دریافت میکنند.اما هرچه از استوا به طرف قطبها پیش میرویم، تابش خورشید مایلتر میشود. در نتیجه، گرمای کمتری به زمین میرسد. بدین ترتیب، هرچه از مدار استوا (صفر درجه) به سمت عرض های جغرافیایی بالاتر حرکت کنیم، دمای هوا کاهش می یابد و درنواحی مجاور قطبها کمترین میانگین دمای سالانه دیده میشود.

 

25-به طورکلی ازیکسان نتابیدن خورشید به سطح زمین، چند منطقه ی آب وهوایی پدیدآمده است؟

1 ــ منطقه گرم در دو طرف استوا تا مدارهای رأس السرطان و رأس الجدی

 2ــ منطقه ٔ معتدل شمالی و جنوبی

3ــ منطقه سرد در مجاورت قطبها

 

 

 

26-دوری ونزدیکی به اقیانوس ها ودریاها چه تأثیری برآب وهوا دارد؟

خشکیها زودتر از آبها گرم میشوند و سریعتر گرمای خود را از دست میدهند. آبها بیشتر از خشکیها گرما را در خود ذخیره میکنند. به همین سبب، اقیانوسها و دریاها موجب اعتدال دمای نواحی مجاور خود در زمستان و تابستان میشوند و گرما و سرمای مناطق را کاهش میدهند.

 

27-تأثیر جریان های دریایی بر آب وهوا را توضیح دهید.

عبور جریانهای دریایی آب گرم از کنارهٔ کشورها موجب میشود که سرمای هوا در زمستان کاهش پیدا کند. به عکس، عبور جریانهای آب سرد موجب بروز سرمای شدید در کناره ها میشود؛ مانند جریان آب سرد گرینلند که از کناره های
کانادا عبور میکند.

 

28-درلایه وردسپهر(تروپوسفر)چه تغییرات آب وهوایی حاصل میشود؟

در لایه وردسپهر (تروپوسفر،) هر چه از سطح زمین بالاتر میرویم دمای هوا کم میشود. به ازای هر 1000متر ارتفاع، دما    6 درجه سانتیگراد کاهش مییابد. بنابراین، در نواحی مرتفع و بر فراز قله ها و کوهها و دامنه ها دما پایینتر
از نواحی پست است.

 

29-ارتفاعات چه تأثیری درآب وهوا دارند؟

ارتفاعات میتوانند از نفوذ تودههای مرطوب به نواحی آن سوی خود جلوگیری کنند؛ مانند رشته کوههای هیمالیا در شمال هند یا البرز در ایران. ارتفاعات همچنین جهت وزش بادها را تغییر میدهند.

 

30- هوا مانندهمه ..گازها.. سنگینی دارد وبرهمه چیز..فشار.. وارد میکند.

فشار هوا را با ..دستگاه های فشارسنج.. اندازه گیری می کنند.

 

31-فشار ودما چه رابطه ای دارند؟ چرا ؟ 

هوای گرم فشار کمتری دارد؛ زیرا منبسط میشود و مولکولهای آن از هم فاصله میگیرند. هوای گرم سبک است و به سمت بالا صعود میکند.

 هوای سرد فشار بیشتری دارد؛ زیرا سرما موجب تراکم و فشردگی بیشتر مولکولها میشود.هوای سرد سنگین است و به سمت پایین و سطح زمین فرود میآید.

 

32-رابطه فشار وارتفاع را بیان کنید.

هر چه از سطح زمین بالاتر برویم، فشار هوا کم میشود. به همین دلیل، فشار هوا در سطح دریاها زیاد و در ارتفاعات و کوهستانها کم است.

 

33- باد چگونه به وجود می آید؟

هوا همیشه از جایی که فشار بیشتری دارد به سمت جایی که فشار کمتری وجود دارد جریان می یابد و به این ترتیب، باد به وجود میآید.

 

34-یکی از عوامل مهم گردش عمومی هوا وتغییرات آب وهوایی درجهان چیست؟

پراکندگی کانون های فشار بر روی کره زمین.

 

35- کانون های مهم فشارهوا در دو نیمکره شمالی وجنوبی چگونه است؟ آن ها را نام ببرید.

کانون های فشار در دو نیمکره شمالی و جنوبی حالت قرینه دارند.

مانند شکل زیر:

 

1- منطقه استوایی کانون فشارکم است. در این منطقه، هوا گرم و مرطوب است.
2- سرزمینهای مجاور مدار رأس السرطان و رأس الجدی کانون فشار زیادند.

3- مناطق معتدل کانون فشارهای متغیرند. در این مناطق در زمستانها، خشکیها خیلی سرد و در تابستان خیلی گرم میشوند. از سوی دیگر، این مناطق مورد هجوم فشار زیاد و کم از مجاور قرار میگیرند.

4- مناطق قطبی در تمام سال هوای سرد و خشک دارند و کانون فشار زیادند.

 

 

36- یکی از علل مهم افزایش دمای کره زمین چیست؟ بیان کنید.

یکی از علل مهم افزایش دما، زیاد شدن  تعداد خودروها و افزایش فعالیتهای صنعتی است که از سوختهای فسیلی استفاده میکنند و موجب آلودگی هوا  و ورود گازهای گلخانه ای به هواکره میشوند.

 

37- به نظربرخی دانشمندان  گرم شدن زمین چه نتایج ناخوشایندی دارد؟

ذوب شدن یخهای قطبی،  بالا آمدن آب دریا،  به زیر آب رفتن نواحی ساحلی  جزیره ها ،   و وقوع خشکسالی های شدید در نواحی گرم و خشک و ...

 

 

سوالات متن فصل سوم – درس 5             

 

 سوالات متن فصل سوم- درس5

-1زيست بوم (بيوم) چيست ؟ زيست بوم يك ناحيه ي جغرافيايي است كه در آن ، انواع خاصي از گياهان و جانوران زندگي مي كنند و ناحيه ي مشخصي را به وجود مي آورد .

-2وجود هر زيست بوم در يك ناحيه به چه عواملي بستگي دارد؟ یا (تنوع زيست بوم ها به چه عواملي بستگي دارد؟) ؟

آب و هوا ، شكل ناهمواري ها ، ميزان ارتفاع زمين و جنس خاك .

3-ناحيه ي توندرا چه ويژگي هايي دارد ؟

1-زمستان هاي طولاني و سرماي شديد 34درجه زير صفر

2-تابستان هاي كوتاه و ميانگين دما حداكثر 12درجه

-3زمين هاي توندرا پوشيده از يخ و برف

-4در توندرا فقط گياهاني چون خزه و گلسنگ مي رويد

-5بزرگ جثه ترين جانور تون درا خرس قطبي است .


4-ناحيه ي تايگا چه ويژگي هايي دارد ؟

-1شش ماه ازسال ميانگين دما كمتر از صفر درجه است -2بارندگي بين 250تا 500ميلي متر و زمين هميشه مرطوب است

-3ناحيه ي تايگا به داشتن جنگل هاي مخروطيان و سوزني برگ معروف است

-4درختان اين ناحيه مانند كاج و سرو هميشه سبزند و برگ ريزان ندارند

-5تقريباً تمام جنگل هاي كشور كانادا از نوع تايگاست.

-5جنگل هاي باراني استوايي در كجا گسترده شده است ؟

اين زيست بوم در مجاورت خط استوا در چند قاره گسترده شده است .

 

6-زيست بوم جنگل هاي استوايي چه ويژگي هايي دارد ؟

-1در اين منطقه هوا هميشه گرم ، رطوبت حدود 80درصد و ميزان بارندگي ساليانه 2500ميلي متر است

-2جنگل هاي باراني استوايي چند طبقه اند . در زير درختان بلندتر ، درختان كوتاه تر و علف ها ، كه رشد سريعي دارند وجود دارند.

 

7-از نمونه گياهان ناحيه ي جنگل هاي باراني استوايي چند مورد نام ببريد؟

درختان شاه پسند(مانگرو) – نارگيل – قهوه ي سوداني – هِــــوِآ – بامبو .

 

8-ساوان چگونه ناحيه اي است؟ ساوان منطقه ي علفزارها با درختان تك و منفرد است كه در مجاورت جنگل هاي استوايي واقع شده است . بيشترين وسعت ساوان در قاره ي آفريقاست .

9-ناحيه ي ساوان چه ويژگي هايي دارد؟

 -1آب و هواي آن در تمام طول سال گرم است

-2در آن دو فصل خشك و مرطوب وجود دارد

-3از نظر تنوع جانوري بسيار غني است

-4در ساوان علفخواران تنومند چون گورخر ، فيل ، زرافه و گرگدن فراوان اند و گوشت خواران درنده چون شير از اين گياه خواران تغذيه مي كنند .

10-بيابان به كجا گفته مي شود؟ به سرزمين هاي خشكي كه ميزان بارندگي ساليانه ي آنها كمتر از 50ميلي متر باشد ، بيابان گفته مي شود .

 

11-بخش عمده اي از بيابان هاي گرم و خشك جهان در كجا واقع شده اند ؟

در مجاورت مدار رأس السرطان و رأس الجدي واقع شده اند ، مانند صحرا در آفريقا ، ربع الخالي در عربستان و لوت در ايران .

 

12-بيابان هاي سرد جهان چگونه اند؟ مثال بزنيد ؟ در اين گونه بيابان ها بارش ناچيز و حتي در حد صفر است مانند بيابان گُبي كه اطراف آن را كوه فرا گرفته است .

13-بيابان ها از نظر پوشش گياهي چگونه هستند؟ بيابان ها از نظر پوشش گياهي فقيرند و فقط درختان يا بوته هاي خاردار ، كه در مقابل خشكي هوا و تبخير مقاوم اند يا آب را در خود ذخيره مي كنند مي توانند در آنجا زندگي كنند .

 

-* هر زيست بوم از چند ............................................. تشكيل شده است . ( بوم سازگان «اكوسيستم» )

-* در ميان عوامل تنوع زيست بوم ها مهم ترين و بيشترين تأثيررا ..................................... دارد . ( آب و هوا )

-* از ميان عناصر آب و هوايي دو عنصر ...................... و ......................... بر نوع و ميزان پوشش گياهي اثر مي گذارند. ( دما- بارش )

-* توندرا ناحيه اي در نزديكي ....................... و حاشيه ي اقيانوس ............................ است . (قطب شمال – منجمد شمالي)

-* از گسترده ترين زيست بوم ها كه در جنوب توندرا گسترش يافته است .............................. نام دارد . (تايگا )

-* زيست بوم ......................................... بيشترين تنوع زيستي جهان را دارد . ( جنگل هاي بارني استوايي)

-* درختان ................................. از گونه هاي گياهي مشهور ساوان هستند . (بائو باب )

 

 

سوالات متن فصل سوم – درس6              

-1تنوع زيستي چه زماني در معرض خطر قرار مي گيرد ؟ زماني در معرض خطر قرار مي گيرد كه زيستگاه طبيعي گياهان و جانوران تخريب شود . با تخريب پوشش گياهي در يك منطقه غذا كم مي شود و شرايط محيطي نامناسب گونه هاي جانوري را نيز از بين مي برد .

-2مهم ترين عواملي كه باعث از بين رفتن پوشش گياهي، نابودي گونه هاي جانوري وآلودگي آب و خاك و هواي زيستگاه ها مي شوند را بنويسيد ؟
-1ايجاد و گسترش شهرها و روستاها ، ساختن پل ، جاده ، ساختمان ها وسدها

-2فعاليت هاي صنعتي و توليد
انبوه كالاها در كارخانه

– 3مصرف گرايي و توليد انبوه زباله

-4شكار و تجارت اعضاي بدن حيوانات .

 

-3اهميت و ارزش جنگل هاي باراني استوايي چيست؟ برخي از دانشمندان معتقدند كه اين جنگل ها حدود 50درصد اكسيژن سياره ي زمين و 50درصد رطوبت جو را توليد مي كنند و به همين دليل بر آب و هواي كل سياره ي زمين اثر مي گذارند . دي اكسيد كربن گازي است كه در اثر فعاليت هاي انسان و استفاده از سوخت هاي فسيلي وارد جو مي شود . اين جنگ ل ها ي انبوه قابليت جذب دي اكسيد كربن و تبديل آن به اكسيژن را دارند .



-4جنگل هاي باراني استوايي خاستگاه اوليه ي كدام درختان ميوه مي باشد؟ بسياري از درختان ميوه جهان مانند موز ، نارگيل و انبه بوده است . امروزه از اين جنگل ها انواع محصولات غذايي ، دارويي و مواد اوليه ي صنعتي به دست مي آيد .

 

-5كدام محصولات غذايي ، دارويي و مواد اوليه صنعتي از جنگل هاي بارني استوايي به دست مي آيد ؟ قهوه ، كاكائو ، انواع روغن ها ، لوازم آرايشي و عطرها ، كائوچو ، لاستيك و خمير دندان از آن جمله اند .

 

-6امروزه چه عواملي موجب تخريب يا جنگل زدايي در منطقه ي جنگل هاي باراني استوايي شده است؟ كشاورزي و دامداري و تجارت الوار و استخراج معادن طلا و بوكسيت )آلومينيم( موجب تخريب يا جنگل زدايي در اين منطقه شده است .

-7جنگل زدايي يعني چه؟ يعني از بين بردن كامل جنگل ها در يك ناحيه براي اين كار جنگل ها را مي سوزانند ، درخت ها را با اره هاي برقي قطع مي كنند و با بولدوزر زمين ها را از درختان خالي مي كنند .

 

-8ساختن بزرگراه ها در ميان جنگلهاي استوايي چه مشكلاتي را ايجاد مي كرد؟

 ده ها راه فرعي از داخل جنگل ها به اين بزرگراه مربوط مي شدند و ساختن اين بزرگراه ها موجب دسترسي آسان تر شركت هاي تجاري و افراد براي فعاليت هاي اقتصادي در جنگل ها ي استوايي شده است.

 

-9چرا تصميم گيري براي حفاظت از محيط زيست كار چندان آساني نيست؟ زيرا هر تصميمي با نظرات مخالف افراد و گروه ها روبه رو مي شود.

 

-10در ناحيه آمازن چه عواملي باعث ايجاد شغل شده است؟ صنعت الوار و چوب ، كشت هاي تجاري و استخراج معادن در اين ناحيه صدها شغل ايجاد كرده است .

-11جدولي با دوستون رسم كنيد. در يك ستون فوايد و اهميتهاي جنگلهاي آمازون و در ستون ديگر، علل تخريب آنها را فهرست كنيد.
فوايد و اهميت جنگل هاي آمازون علل تخريب
-1در جنگلها انواع قارچها، ميوهها و حتي ساقه هاي گياهان و درختانديده ميشود كه غذاي عده زيادي از انسانها را تشكيل ميدهند.
-2درختان جنگل گازدي اكسيد كربن هوا را دريافت ميكنند و طي
عمل فتوسنتز، آن را تبديل به اكسيژن ميكنند.
-3چوب درختان جنگلي در ساختمان سازي، تهيه كاغذي و تهيه يوسايل منزل كاربرد دارد.
-4سايه درختان جنگلهاي انبوه، هر آدمي را از گرماي طاقت فرسا نجاتميدهد .
-5اعتدال آب وهوا .

-6جلوگيري از آلودگي آب وهوا .

 

 

تخریب جنگل ها
-1افزايش جمعيت
-2گرمايش جهاني
-3آتش سوزي هاي عمدي ويا سهوي ايجاد شده توسط انسان.
-4عقب نشيني يخ ها در رشته كوه هاي آند و ايجاد خشكسالي شديد
در آمازون.
-5استفاده هاي صنعتي وتجاري
-6پاكسازي زمين ها براي پرورش دام و كشت علوفه براي دام هاو محصولات
كشاورزي .

 

 

-12عاج به فيل چه كمكي مي كند؟ عاج به فيل كمك مي كند كه زمين را حفر كند و ريشه ها و علف ها را در بياورد يا ميوه ي درختان را براي تغذيه بكَند . همچنين وسيله ي دفاعي اين حيوان براي مقابله با دشمن است اما سودجويان اين جانور را براي استفاده از شاخ هايش مي كُشند.

 

-13بيشترين ميزان قاچاق عاج در چه كشورهايي است توضيح دهيد ؟ چين و تايلند . چين با كنده كاري روي عاج و تبديل آن به محصولات تزيني گران قيمت و پرفروش به جهان گردان ، سود بسياري به دست مي آورد . باآنكه امروزه كشتار فيل و فروش عاج در جهان ممنوع شده ، تايلند از جمله كشورهايي است كه اين ممنوعيت را نپذيرفته و خريد و فروش عاج فيل در آن آزاد است .

-14نكات مهم استفاده صحيح و خردمندانه از منابع طبيعي چيست) 3مورد( ؟

 -1بايد بين استفاده اقتصادي از جنگل ها و فرصت بازسازي آنها تعادل به وجود بيايد

 -2كشاورزي و دامپروري با روش هاي علمي و جديد ، را كه كمترين آسيب را به محيط زيست مي رسانند به كشاورزان اين منطقه آموزش بدهند

 -3با ايجاد پارك هاي وحش از گونه هاي جانوري و گياهي در معرض خطر مراقبت كنند تا نسل آنها منقرض نشود .

15-دراستفاده صحیح و خردمندانه از جنگلهای استوایی به چه نکات مهمی باید توجه کرد؟

 1ــ باید بین استفاده اقتصادی از جنگلها و فرصت بازسازی آنها تعادل بهوجود بیاید.میزان قطع درختان باید قاعده و قانونی داشته باشد و وقتی درختان قطع میشوند، با برنامهریزی مناسب درختانی را جایگزین آنها کنند و فرصت رویش دوباره به درختان بدهند

2ــ کشاورزی و دامپروری با روشهای علمی و جدید، را که کمترین آسیب را به محیط زیست میرسانند، بهکشاورزان این منطقه آموزش بدهند

 3ــ با ایجاد پارکهای وحش از گونههای جانوری و گیاهی در معرض خطر مراقبت کنند تا نسل آنها منقرض نشود.

16-اتحادیۀ بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) چه نوع سازمانی است؟ یک نهاد بین المللی استکه بیش از 80کشور و از جمله ایران عضو آن هستند. این اتحادیه همکاری بین کشورها

برای حفاظت از زیست بومها را تشویق و حمایت میکند .

17-چند نمونه از فعالیت های اتحادیۀ بین المللی حفاظت از طبیعت را نام ببرید.

 از فعالیتهای مهم این اتحادیه میتوان کمک به کشورها برای حفظ تنوع زیستی، برگزاری کنفرانس ها و
گردهمایی های بین المللی و تحقیق و بررسی مداوم گونه های گیاهی و جانوری در
معرض خطر در سراسر جهان را نام برد.

 

 

*- اتحادیه ...........هرسال «فهرست قرمز» خود را منتشر و در این فهرست گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر در نواحی مختلف جهان را معرفی میکند تا برای محافظت از آنها چارهای اندیشیده شود. (اتحادیۀ بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN))


-* از پيچيده ترين زيست بوم هاي جهان كه غني ترين تنوع گياهي و جانوري را دارد ................... است . ( جنگل هاي باراني استوايي)
-*  .......تنوع زيستي جهان مربوط به جنگل هاي باراني استوايي است ( سه چهارم)

-* جنگل هاي استوايي را ........................................... ناميده اند . ) ريه هاي زمين(
-* تخريب جنگل هاي استوايي در برخي از كشورها مانند ................. و ............... بسيار گسترش يافته است ( برزيل - اندونزي )
-* فيل هاي آفريقايي به خاطر ............................................ شكار و كشته مي شوند . ( عاج هاي گران قيمتشان )
-* از جمله كشورهاي آفريقايي ................. است كه در آن شكار گسترده ي فيل ها صورت مي گيرد . ( كنيا )
-* بيشترين ميزان عاج قاچاق را در جهان كشورهاي ................... و ................. وارد مي كنند . ( چين – تايلند )

 

 

سوالات متن فصل چهارم – درس7            

 

-1علت اصلي رشد فوق العاده جمعيت در سال هاي اخير چيست ؟ كاهش ميزان مرگ و ميرها و به ويژه مرگ و مير كودكان .زيرا در گذشته بسياري از مردم بر اثر بيماري هاي واگير دار و عفوني ، گرسنگي و قحطي يا جنگ از بين مي رفتند .

-2در دو قرن اخيردو عامل موجب كاهش چشمگير مرگ وميرها شده است نام برده و توضيح دهيد . ؟

-1بهبود بهداشت: با پيشرفت در پزشكي و توليد واكسن ها و آنتي بيوتيك ها و كنترل بيماريهاي واگيردار چون وبا و سل و ... مرگ و ميرها كاهش يافت .
-2بهبود تغذيه : با پيشرفت و گسترش كشاورزي صنعتي ، توليد مواد غذايي افزايش يافت و با پيشرفت وسايل حمل و نقل ، انتقال غذا به نواحي دورتر امكان پذير شد .

 

-3رشد طبيعي جمعيت در يك مكان به دو عامل بستگي دارد آنها را بنويسيد؟ -1ميزان مواليد )تولدها( -2ميزان مرگ و ميرها .

 

-4رشد منفي جمعيت چيست؟ اگر درصد رشد جمعيت به كمتر از صفر برسد ، به آن رشد منفي مي گويند .در اين حالت ميزان مواليد كمتر از مرگ و ميرها مي شود .

 

-5چه كشورهايي رشد جمعيت آن ها منفي است؟در قاره آسيا كشورهاي ژاپن و روسيه و در قاره اروپا آلمان ، مجارستان ، لهستان و روماني اين گونه اند .

-6چرا آينده كشورهايي كه با رشد منفي و يا افزايش جمعيت سالخورده و از كارافتاده مواجه هستند نگران كننده است؟

 در كشورهاي داراي رشد منفي ، جمعيت سالخورده و از كار افتاده افزايش مي يابد و چون زاد و ولد كم است ، جامعه از نيروي جوان براي تحصيل و علم آموزي و كار و پيشرفت محروم مي شود و جمعيت كشور نيز كاهش مي يابد .

-7چه موقع رشد جمعيت و افزايش جمعيت جوان يك نعمت بزرگ و مايه ي پيشرفت خواهد بود؟
چنانچه در يك كشور براي آموزش صحيح و كار و تأمين شغل جوانان برنامه ريزي مناسب و سرمايه گذاري صورت بگيرد ، رشد جمعيت و افزايش جمعيت جوان يك نعمت بزرگ و مايه ي پيشرفت خواهد بود .

 

-8چهار كشور نام ببريد كه دولت ها برنامه هاي مهمي براي تشويق فرزندآوري طراحي و اجرا مي كنند تا با كاهش رشد جمعيت مقابله كنند ؟
ژاپن ، سنگاپور ، كره جنوبي ، روسيه .

 

-9از جمله برنامه هاي دولت ها براي تشويق به فرزندآوري چيست ؟ اعطاي جايزه و كمك هاي مالي به خانواده هايي كه صاحب فرزند مي شوند ، واگذاري مسكن ، معافيت از پرداخت ماليات و افزايش مرخصي ت حصيلي كاري مادران است .

 

-10عوامل طبيعي و عوامل انساني جذب جمعيت چيست؟

 عوامل طبيعي : آب و هوا و پوشش گياهي – ناهمواري – آب و خاك – معادن و ذخاير
 عوامل انساني : سياسي و اداري – اقتصادي – امكانات و تسهيلات – فرهنگي .

 

-11با استفاده از نقشه پراكندگي جمعيت ابتدا نوع تراكم جمعيت )زياد يا كم( را در مكانهاي زير مشخص كنيد و سپس با توجه به دانسته هاي خود از سال گذشته علت اين نوع تراكم را در هر كشور بنويسيد؟

(بنگلادش ) زياد . علت:آب وهواي گرم ومرطوب،خاك حاصلخيز، باران فراوان و رودهاي پرآب.
(ژاپن ) زياد. علت:آب وهواي گرم ومرطوب،خاك حاصلخيز، باران فراوان و پيشرفت علم وصنعت ،
(ليبي وچاد ) كم. علت: آب وهواي گرم وخشك، باران كم، نامناسب بودن خاك، تبخيرشديد. ،
(سيبري ) كم . علت :آب وهواي بسيارسرد وخشك، كمبود باران 
(آلمان )زياد . علت: آب وهواي معتدل، خاك هاي حاصلخيز، سرزمين هاي پست وهموار، باران فراوان،پيشرفت علم وصنعت.

(استراليا) كم . علت : سرزمين خشك وكم باران، خاك هاي نامرغوب.

(كانادا ) كم . علت: آب وهواي سرد، بارندگي كم، زمين هاي يخ بسته وسيع(

-12مهاجرت چيست؟ يعني رفتن مردم از جايي به جاي ديگر به منظور كار يا زندگي .

-13مهاجرت داخلي و مهاجرت خارجي را تعريف كنيد ؟

 گاهي مهاجرت در داخل مرزهاي يك كشور صورت مي گيرد كه به آن مهاجرتداخلي مي گويند . مانند مهاجرت روستاييان به شهرها يا مهاجرت كارگران فصلي در داخل يك كشور.

 گاهي مهاجرت از يك كشور به كشور ديگر صورت مي گيرد كه به آن مهاجرت خارجي يا بين المللي مي گويند .

-14مهاجرت اختياري و مهاجرت اجباري را توضيح دهيد ؟

 در مهاجرت اختياري ، افراد با ميل و تصميم خود براي دستيابي به زندگي بهتر به جاي ديگر ي مهاجرت مي كنند . یکی از عظیم ترین مهاجرتهای بشر در قرن نوزدهم و بیستم مهاجرت اختیاری بیش از100میلیون نفر از مردم قارهٔ اروپا به سرزمینهای جدید، یعنی آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا می باشد.

 در مهاجرت اجباري ، افراد بدون ميل خود و به دليل عواملي چون قحطي ، خشكسالي و ديگر حوادث طبيعي و يا جنگ ها و درگيري هاي سياسي مجبور به ترك محل زندگي خود مي شوند .مانند مهاجرت اجباري مردم فلسطين از سرزمين هاي
اشغالي يا مهاجرت گروهي از افغان ها يا عراقي ها به كشورهاي همسايه به دليل شرايط جنگ و اشغال نظامي كشورهايشان .

 

-15رشد شهرنشيني و پيدايش شهرهاي پرجمعيت با چه چيزهايي همراه بوده است؟ با مهاجرت گسترده ي مردم از روستا ها به شهرها به دنبال كسب درآمد بيشتر و امكانات بهتر زندگي همراه بوده است .

 

-16اغلب شهرهاي بزرگ جهان با چه مشكلاتي روبه رو هستند؟ ترافيك سنگين – آلودگي هوا – زاغه نشيني در حومه شهرها – افراد بي خانمان

.
-* رشد جمعيت در همه ي كشورها يكسان............. ( نيست )
-* به طور كلي برخي عوامل ................. و ......................... موجب جذب جمعيت به يك ناحيه مي شود . (طبيعي - انساني)

-* علاوه بر رشد طبيعي جمعيت ، عامل ديگري كه موجب افزايش جمعيت يك مكان مي شود ..... است . ( مهاجرت )

-* در صد سال اخير يكي از تغييرات مهم در الگوي سكونت جمعيت ، ................... بوده است. (گسترش شهرنشيني )

-* رشد شتابان شهرنشيني در بيشتر كشورها بدون ...... براي سكونت جمعيت زياد صورت گرفته است .( برنامه ريزي)

 

سوالات متن فصل چهارم – درس 8           

-1نابرابري جهاني به چه معناست ؟

به اين معني كه از نظر ثروت و درآمد ، كيفيت زندگي مردم و دسترسي به مسكن مناسب ، آموزش ، بهداشت ، اشتغال ، گذراندن اوقات فراغت ، و نظاير آن تفاوت هاي زيادي بين كشورها ديده مي شود .

-2يكي از عوامل مهمي كه در سنجش نابرابري كشورها با يكديگر مورد توجه قرار گرفته چيست؟

عامل اقتصادي و عناصري چون ميزان توليد ، درآمد ، اشتغال و مانند آنهاست .

-3عواملي كه بر زندگي افراد يك جامعه اثر مي گذارند و مي توانند كيفيت زندگي را خوب يا بد كنند كدامند؟

عواملي مانند هويت ؛ عزّت ، امنيت ، آزادي ، احساس شادي و رضايت از زندگي .

 

-4شاخص توسعه ي انساني با توجه به چه عواملي تعريف مي شود ؟

اين شاخص براي پي بردن به وضعيت و كيفيت زندگي در كشورها و مقايسه ي آنها با يكديگر با توجه به سه عامل اقتصادي ، بهداشتي و فرهنگي تعريف مي شود.

 

-5ملاك هاي توسعه ي انساني كدامند ؟

1-در آمد و رفاه

2-اميد به زندگي يا متوسط طول عمر

3-سواد و آموزش

 

-6از نظر شاخص توسعه ي انساني ، كشورها به چهار گروه تقسيم شده اند آنها را نام ببريد ؟

 توسعه ي انساني خيلي بالا – توسعه ي انساني بالا – توسعه ي انساني متوسط – توسعه ي انساني پايين .

 

-7عامل ميزان درآمد و رفاه چه جنبه اي دارد و به چه معناست ؟ اين عامل جنبه ي اقتصادي دارد و به معناي سطح مطلوب زندگي و رفاه اجتماعي است .منظور از ان ، اين است كه اعضاي يك جامعه به چه ميزان از درآمد كافي وشغل مناسب و قدرت خريد برخوردار دارند و به كالاها و خدمات مورد نياز چون مسكن ، پوشاك ، غذا ، آموزش ، تفريح و فراغت و وسايل زندگي مناسب دسترسي دارند.

 

-8چه كشورهايي از رفاه و سطح زندگي خوبي برخوردارند و درچه كشورهايي مردم با فقر و كمبود امكانات زندگي مواجه اند؟ پراکندگی این کشورها درجهان چگونه است؟
اكثر ساكنان كشورهاي با درآمد بالا در كشورهاي آمريكاي شمالي و اروپاي غربي از رفاه و سطح زندگي خوبي برخوردارند در حالي كه در برخي كشورهاي قاره آسيا ، آفريقا و آمريكاي لاتين بخشي از مردم با فقر و كمبود امكانات زندگي مواجه اند .

 

-9در چه كشورهايي مردم در فقر مطلق زندگي مي كنند ؟ موزامبيك ، تانزانيا ، اتيوپي و نپال .

 

-10ميزان ثروت مادي و رشد اقتصادي كشورها را با چه چيزهايي اندازه گيري مي كنند؟

1-توليد ناخالص داخلي

2-درآمد سرانه .

 

-11چه كشورهايي رشد اقتصادي سريعي داشته اند و توانسته اند جايگاه مهمي در اقتصاد جهاني به دست آوردند؟

ژاپن ، چين و برخي كشورهاي آسياي جنوب شرقي چون سنگاپور ، هنگ كنگ ، كره ي جنوبي و مالزي.

 

12-به چه دليل بعضي از كشورها رشد اقتصادي مطلوبي ندارند ؟ به دليل بحران هاي سياسي يا جنگ ، مانند سوريه و عراق .

 

-13اميد به زندگي يا متوسط طول عمر در يك كشور يعني چه؟ يعني تعداد سال هايي كه انتظار مي رود كودكي كه در آن كشور به دنيا آمده است ، عمر كند و زنده بماند .

-14ميزان طول عمر يا اميد به زندگي در يك جامعه نشان دهنده ي چيست؟

نشان دهنده ي وضعيت سلامت و بهداشت در آن جامعه است .

 

-15در چه كشورهايي متوسط طول عمر بيشتر است؟

در كشورهايي كه مردم در محيطي پاك و بدون آلودگي زندگي مي كنند ، به غذاي كافي و آب سالم دسترسي دارند و در صورت بيماري يا روبه رو شدن با حوادث ، از امكانات در ماني و مراقبت هاي پزشكي پيشرفته برخوردارند ، متوسط طول عمر بيشتر است .

 

-16در چه كشورهايي اميد به زندگي يا متوسط طول عمر پايين است ؟

در كشورهايي كه مردم دسترسي كافي به غذا يا آب آشاميدني سالم ندارند و با كمبود پزشك و دارو و امكانات درماني مواجه اند و همچنين در كشورهايي كه جنگ هاي داخلي و خارجي ، گرسنگي و سوء تغذيه وجود دارد ، اميد به به زندگي يا متوسط طول عمر پايين است .

-17براي پي بردن به وضع آموزش در كشورها چه معيارهايي را در نظر مي گيرند ؟

ميزان با سوادي يا تعداد بزرگسالان با سواد – درصد ثبت نام كل كودكاني كه در سن تحصيل اند – ميانگين سال هاي تحصيل در يك كشور – ميزان با سوادي و تحصيل دختران – تعداد معلم به ازاي دانش آموز .

-18منظور از ميانگين سال هاي تحصيل چيست؟

متوسط تعداد سال هايي است كه دانش آموزان يك كشور در مدرسه حضور پيدا كرده و تحصيل كرده اند .

-19علل و عوامل خارجي نا برابري در جهان كدامند؟

مستعمره كردن كشورها در گذشته – اشغال نظامي كشورها - دخالت و نفوذ در امور داخلي به شيوه هاي مختلف – جلوگيري از استقلال سياسي و اقتصادي آنها .

-20علل و عوامل خارجي نابرابري در جهان چيست؟

جنگ ها و كشمكش هاي داخلي – فرهنگ و باورهاي غلط – بيسوادي و ناآگاهي مردم – غفلت از استعدادها و فرهنگ خود – نداشتن ايمان و پشتكار و اراده براي تغيير وضع - نبودن وحدت و مشاركت بين مردم .

 

21-مهم ترین نکته در سنجش نابرابری دربین کشورها وجوامع مختلف چه می باشد؟

الف)) اندازه گیری بسیاری از این نوع عوامل به صورت کمی (عددی) دشوار یا ناممکن است
ب)) هر کشوری متناسب با فرهنگ خود این عوامل را میشناسد و تفسیر می کند و برداشت یکسانی درباره آنها وجود ندارد.

-* تخمين زده مي شود كه مالكيت ......... درصد درآمد جهان در دست .......... درصد از ساكنان آن است . (80 – 20)

*- یکی از موضوعات مهم جهان که طی چند دهه اخیر توجه صاحبنظران را به خود جلب کرده، ........... است؛ (  نابرابری جهانی یا بین المللی   )

*- در سال 2014میلادی، میزان شاخص توسعه انسانی در ایران........... بوده است و با این رقم، کشور ما در گروه کشورهای با « ................» قرار میگیرد.   (0/749    - توسعۀ انسانی بالا)

*- در گزارش توسعه انسانی سال 2014میلادی، بیشترین متوسط طول عمر مربوط به کشور............ و کمترین متوسط طول عمر 45/6سال مربوط به کشور.......... در افریقاست.

(  83/5سال  ،   ژاپن   --        6/45  ، سیرالئون   )

 

 

 سوالات متن فصل پنجم  -  درس9            

-1اوضاع سياسي ايران هنگام تأسيس حكومت صفوي چگونه بود؟

هنگام به قدرت رسيدن صفويان، كشور ما حكومت واحد و
قدرتمندي نداشت و دچار تفرقه و تجزيه شده بود – حاكمان بخش هاي مختلف ايران با هم درگير جنگ بودند – امنيت و آرامش شهرها وروستاها از بين رفته بود .

-2همزمان با حكومت صفويان كدام حكومت هاي همسايه در فكر گسترش قلمرو خود بودند ؟

امپراتوري عثماني كه با حمله هايپياپي به سرزمين هاي همجوار ، بر قلمرو خود مي افزود . سلطان عثماني خود را خليفه ي مسلمانان مي دانست و به ايران نيز طمع داشت . در

شمال شرق ايران)ماوراالنهر(، اُزبك ها قدرت گرفته بودند و به مرزهاي ايران مي تاختند .

-3شيخ صفي كه بود ؟

شيخ صفي از صوفيان معروف زمان خود بودكه پيروان و و هواداران زيادي داشت و خانقاهش در اردبيل مورد توجه
مردم و حاكمان محلي بود .

-4مهم ترين طرفداران خانقاه شيخ صفي چه كساني بودند؟ مهم ترين طرفداران خانقاه شيخ صفي ايل هاي ترك بودند كه به
قزلباش شهرت داشتند .

-5شاه اسماعيل صفوي چگونه خود را شاه ايران خواند ؟ اسماعيل صفوي به كمك نيروي نظامي قزلباش ها ، نخست شروانشاهان وآق قويونلوها را شكست داد و پس از تسلط يافتن بر تبريز ، خود را شاه ايران خواند .

-6اقدامات شاه اسماعيل صفوي را بنويسيد؟

-1رسمي كردن مذهب شيعه -2ازميان برداشتن حاكمان مناطق مختلف -3شكست اُزبكها در خراسان -4مسلط شدن بر سراسر ايران .

-7چگونه قلمرو حكومت صفوي به حدود قلمرو دوره ساسانيان رسيد ؟

در نتيجه موفقيت هاي سياسي و نظامي شاه اسماعيل ،
حكومت كشور ما يكپارچه و نيرومند شد به طوري كه قلمرو آن به حدود قلمرو دور ساسانيان رسيد.
-8چرا سلطان عثماني در زمان شاه اسماعيل به ايران حمله كرد ؟ چون از شكل گيري سلسله قدرتمند و شيعه مذهب صفويهناخشنود بود .

-9جنگ چالدران را توضيح دهيد وعلت شكست ايران دراين جنگ چه بود؟

در جنگي كه ميان سپاهيان دو كشور ايران و عثماني در
چالدران )نزديكي شهر خوي امروزي( رخ داد ، شاه اس ماعيل و سربازانش شجاعت زيادي نشان دادند اما سپاه عثماني به كمك سلاح هايآتشين مانند توپ و تفنگ كه سپاه ايران از آنها بي بهره بود پيروز شد .

-10پس از شاه اسماعيل چه كسي به حكومت رسيد ؟ و چه كرد ؟

پسرش تهماسب به حكومت رسيد . او با سرو سامان دادن به
اوضاع داخلي و دفع حمله هاي اُزبكان و دولت عثماني ، موفق شد حكومت صفوي را تثبيت و تحكيم كند .

-11چرا شاه تهماسب پايتخت خودراازتبريز به قزوين انتقال داد ؟

زيرا تبريز همواره در معرض هجوم سپاه عثماني بود .

-12شاه عباس اول پس از به قدرت رسيدن چه كرد؟

او اُزبك ها و عثمانيان را شكست داد و تا پشت مرزهاي ايران عقب راند .
همچنين پايتخت را از قزوين به اصفهان در مركز ايران منتقل كرد و براي آباداني آن بسيار كوشيد .

-13چه عواملي موجب شد سلسله ي صفوي پس از شاه عباس اول از داشتن پادشاهي لايق و توانمند محروم ب ماند ؟

-1سياست كُشتن و كور كردن شاهزادگان -2باز داشتن آنها از حكومت ولايت ها -3آموختن شيوه ي كشور داري .

 

-14چرا پس از شاه عباس اول امور حكومت مختل شد و هرج و مرج كشور را فرا گرفت ؟

در نتيجه ي ضعف و بي لياقتي شاهان ، مقام هاي كشوري و لشكري دچار اختلاف و درگيري شدند و از انجام دادن مسئوليت هاي مهم خود بازماندند .

-15چرا شاه سلطان حسين صفوي تسليم محمود افغان شد ؟ در شرايط نابساماني كشور ، گروهي از افغان ها در قندهار سر بهشورش برداشت ند و پس از پيروزي بر حاكم آن ولايت بهسوي اصفهان حركت كردند . سلطان حسين صفوي كه نمي توانست با اين گروه شورشي كوچك مقابله كند ، پس از چند ماه محاصره ، به ناچار تسليم شد و به اين ترتيب محمود افغان سردسته ي شورشيان بر پايتخت وقسمت هايي از ايران مسلط شد .

-16كدام شهرها پايتخت صفويان بودند ؟

تبريز – قزوين – اصفهان .

-17علت تغيير پايتخت صفويان را توضيح دهيد ؟

تغيير پايتخت از شهر تبريز به قزوين : زيرا تبريز همواره در معرض هجوم سپاه عثماني بود - عدم تهديد پايتخت در قزوين از سوي عثمانيها يا ازبكان- مناسب بودن موقعيت جغرافيايي واستراتژيكي شهر قزوين

تغيير پايتخت از قزوين به اصفهان : اصفهان داراي مركزيت جغرافيايي در ايران بود همچنين در مسير راههاي بزرگ بازرگاني قديم قرارداشت - فراهم بودن شرايط اقتصادي (راه) ، سياسي (مركزيت) و كشاورزي (آب)

 

-18دلايل سياسي و نظامي ضعف و فروپاشي حكومت صفوي چه بود؟

ضعف و بي لياقتي شاهان پس از شاه عباس – اختلاف و
درگيري بين مقام هاي كشوري و لشكري - دخالت درباريان سودجو در امور كشور - دور نگه داشتن و عدم تربيت صحيح شاهزادگان -ماليات هاي سنگين .

-19در رأس حكومت صفوي چه كساني قرار داشتند (به ترتيب)؟ شاه – وزير بزرگ (اعتماد الدوله) -فرماندهان نظامي .

-20وزير بزرگ چه وظيفه اي داشت ؟

او مسئول امور اداري و مالي كشور بود اما در مقابل شاه قدرت و اختيار چنداني نداشت .

 

-21فرماندهان نظامي چه مسئوليتي داشتند ؟

علاوه بر فرماندهي سپاه ، معمولاً حاكم ولايت هاي مهم نيز بودند .

-22شاه عباس اول براي تقويت حكومت مركزي چه كرد ؟

براي تقويت حكومت مركزي و جلوگيري از نافرماني و بي نظمي سران ايلهاي قزلباش ، حكومت ولايت ها را از آنان گرفت و به افرادي غير ازقزلباش ها سپرد . همچنين در كنار سپاه قزلباش ، سپاه جديدي از افرادغير قزلباش تشكيل داد و با كمك گرفتن از اروپاييان ، اين سپاه را به تفنگ و توپ مجهز كرد .

-23آثار و نتاي ج اقدام هاي اداري و نظامي شاه عباس اول را توضيح دهيد؟

واگذاري حكومت ولايت ها به افرادي غير از قزلباش ها - در كنار سپاه قزلباش ، سپاه جديدي از افرادي غير قزلباش تشكيل داد - مجهز شدن سپاه ايران به توپ و تفنگ به كمك اروپاييان .

-24قرون جديد به چه دوراني گفته مي شود ؟

قرن هاي شانزدهم تا نوزدهم ميلادي را در تاريخ اروپا قرون جديد مي نامند .

-25قرون جديد چه ويژگي هايي داشت ؟

در اين قرن ها ، اوضاع سياسي و مذهبي اروپا دگرگون شد و در نتيجه ي آن پيشرفت هايعلمي ، فرهنگي و اقتصادي چشمگيري به وجود آمد كه به اختراعات و اكتشافات مهمي انجاميد .

-26پيش گامان استعمار در اروپا چه كشورهايي بودند ؟

پرتغال – اسپانيا – انگلستان – فرانسه .

-27در آستانه ي تأسيس سلسله ي صفوي پرتغالي ها چه كردند؟ و چرا شاه اسماعيل نتوانست در مقابل آنها كاري از پيش ببرد؟

پرتغالي ها جزاير و سواحل جنوبي ايران را تصرف كرده و تجارت خليج فارس و درياي ع مان را در اختيار گرفته بودند . شاه اسماعيلصفوي به دليل نداشتن كشتي جنگي نتوانست در برابر پرتغالي ها كاري از پيش ببرد .

-28شاه عباس اول چگونه توانست پرتغالي ها را از ايران بيرون براند؟

شاه عباس اول از رقابت انگليسي ها و پرتغالي ها استفاده كرد و به كمك كشتي هاي جنگي انگلستان ، پرتغالي ها را از سواحل و جزاير ايران بيرون راند .

-29يكي از علل موثر در برقراري روابط بين صفويان و كشورهاي اروپايي چه بود؟

هجوم پياپي عثماني ها به ايران و اروپا بود .

-30پادشاهان اروپايي براي كاستن فشار حملات عثماني ها به خاك اروپا چه كردند؟

درصدد آن بودند كه روابط خود را با ايرانتقويت كنند . علاوه بر اين ، در آن زمان اروپاييان شركت هاي بزرگ تجاري تأسيس كرده بودند و تمايل زيادي داشتند كه روابط تجاري خود

را با ديگر كشورها گسترش دهد .

 

-* مهم ترين طرفداران خانقاه شيخ صفي ايل هاي..........بودند كه به .................. شهرت داشتند . (ترك- قزلباش )

-* پس از جنگ چالدران ، ................. به اشغال عثماني ها درآمد . ( تبريز)

 

-* شاه ................. حكومت صفوي را به اوج قدرت رساند . (شاه عباس اول)

-* در رأس حكومت صفوي ................. قرار داشت . ( شاه)

-* بعد از شاه در حكومت صفوي .................. قرار داشت كه به او .................... نيز مي گفتند . (وزير بزرگ-اعتماد الدوله )

-* تا زمان شاه عباس اول .......................... حاكم ولايت هاي مختلف ايران بودند . (سران ايل هاي قزلباش )

-* اروپاييان با توسعه ي صنعت .................. و .................... توانستند راه هاي دريايي و سرزمين هاي جديديرا كشف كنند .
(كشتي سازي – دريانوردي )

 

 

سوالات متن فصل پنجــــــــم  - درس10    

-1چرا در دوران صفويه شرايط مناسبي براي رونق زندگي اجتماعي و اقتصادي پديد آمد؟

به دليل : -1وجود حكومت مركزينيرومند -2برقراري نظم و امنيت در سراسر كشور .

-2بيشترين ساكنان ايران در دوره صفوي به ترتيب چه كساني بودند ؟ و به چه كارهايي اشتغال داشتند؟

روستاييان و كوچنشينان به ترتيب بيشترين ساكنان ايران را تشكيل مي دادند . همچون گذشته ، كوچ نشينان به دامداري و صنايع دستي و روستاييان بهكشاورزي و صنايع دستي اشتغال داشتند.

-3به عقيده ي جهانگردان اروپايي وضع زندگي دهقانان ايراني در مقايسه با اروپايي چگونه بود ؟

به مراتب بهتر از وضع دهقانان در مناطق حاصلخيز اروپا بوده است .

– 4بيشتر شهرنشينان در دوره صفوي چه كساني بودند ؟ شهرنشينان بيشتر مقام هاي حكومتي ، نظاميان ، كاركنان اداره ها ،روحانيون ، بازرگانان ، پيشه وران ، صنعتگران و كارگران بودند .

-5كدام محصولات ايران در دوره صفوي به كشورهاي همسايه وبرخي كشورهاي اروپايي صادر مي شد؟

خشكبار ، پارچه هاي مخملي ، ابريشمي و حرير و نيز قالي هاي نفيس صارد مي شد .

-6بافندگان ايراني در دوره صفوي چه چيزهايي توليد مي كردند ؟ انواع پارچه ، قالي و قاليچه .

-7در دوره شاه عباس اول ، كارگاه هاي بافندگي در چه شهرهايي وجود داشت ؟

اصفهان ، كاشان ، يزد ، مشهد استرآباد ، گيلان .

-8صنعتگران ايراني در چه صنايعي پيشرفت كرده بودند ؟

در صنايع كاشي ، چيني ، چرم ، جواهر ، رنگ ، صابون و جنگ افزارهايسنتي از قبيل شمشير و كمان .

-9در عصر صفوي به چه دلايلي تجارت داخلي و خارجي پر رونق بود؟

(سه عامل تجارت) يكپارچه بودن سرزمين ايران – وجود نظم و امنيت در سراسر كشور – ايجاد راه ها و كاروانسراها .

-10سه منبع عمده درآمد حكومت صفوي را ذكر كنيد؟

ماليات – عوارض – تجارت و صادرات بعضي از كالاها .

-11در عصر صفوي معماران ومهندسان شهر سازايراني چه آثاري راساختند ؟

معماران و مهندسان شهرساز ايراني مسجدها ، كاخ ها، پل و كاروانسراهاي عظيم و با شكوهي ساختند و در تزيين آنها انواع هنرها را بكار بردند .

-12صفويان براي رشد علم و گسترش آموزش چه اقداماتي انجام دادند ؟

پادشاهان ، مقام هاي كشوري و لشكري و ديگر بزرگان ،
مدرسه ها و كتابخانه هاي عظيمي به ويژه در پايتخت هاي صفوي ساختند و اموال و املاك بسياري را وقف آنها كردند . تعداد زيادي از طالبانعلم و دانش در اين مراكز مشغول تحصيل بودند . در آن زمان به علوم و معارف ديني م انند تفسير ، فقه و حديث بسيار توجه مي شد.

-13از جمله فيلسوفان نامدار و عالمان بزرگ روزگار صفوي چه كساني بودند ؟

ميرداماد و ملاصدرا از جمله فيلسوفان نامدار و شيخ بهايي و علامه محمد باقر مجلسي از عالمان بزرگ آن روزگار بودند .

-14چرا در دوره صفوي شعر و ادب فارسي پر رونق نبود ؟

به سبب كم توجهي پادشاهان به شاعران . اما علم تاريخ مورد توجه قرارداشت .

-15رشته هاي هنري دوره ي صفوي كدامند ؟

نقاشي ، خوشنويسي ، كتاب آرايي و خاتم كاري .

-16در دوره ي صفوي مردم چه جشن هايي را گرامي مي داشتند ؟

علاوه بر نوروز و ديگر جشن هاي باستاني ، اعياد اسلامي مانند
قربان ، فطر و غدير را نيز گرامي مي داشتند .

-17در دوره صفوي آيين سوگواري امام حسين )ع( به چه شيوه هايي برگزار مي شد ؟

به شيوه ي روضه خواني ، نوحه سرايي ،مرثيه خواني ، سينه زني و تعزيه ب رگزار مي شد .

-18برپايي جشن ها و آيين ها در دوره صفوي چه تأثيري داشت ؟ افزايش همدلي و هم بستگي مردم .

-* جمعيت ايران در دوره صفويه حدود ................ ميليون نفر تخمين زده مي شود    (  10   )

-* يكي از منابع عمده ي درآمد حكومت صفوي ............بود كه از كشاورزان و دامداران مي گرفتند ( ماليات )

-* در دوره صفويه حدود ............. تا ............... درصد ايرانيان در شهرها زندگي مي كردند . ( 15 – 10)

-* در عصر صفوي نه تنها كشاورزي و دامداري بلكه ..........ايران نيز شكوفا و پر رونق بودند  (   صنايع )

-* صنعت .................... يكي از صنايع پر رونق ايران در دوره صفوي بود كه با صنعت نساجي اروپا رقابت مي كرد.(بافندگي)

-* شاهان صفوي به خصوص ................ براي گسترش تجارت كوشش بسيار كردند  ( شاه عباس اول )

-* يكي از با شكوه ترين بازارها در عصر صفوي ، بازار ......... بود ( قيصريه ي اصفهان)

-* يكي از منابع درآمد حكومت صفوي ، ...............بود كه از كاروان هاي تجاري گرفته مي شد  ( عوارضي )

-* شاهان صفوي مخصوصاً ................. براي گسترش تجارت خارجي به شركت هاي اروپايي اجازه داد تا فعاليت كنند .

( شاه عباس اول )

-* صادرات .............. كه پر سودترين كالاي صادراتي بود در انحصار .............. قرار داشت . (ابريشم – شاه عباس اول )

 

 

 سوالات متن فصل شــشــم - درس11   

 

 

 

1-با تسلط افغان ها و قتل شاه سلطان حسين ، ايران گرفتار چه بحران هايي شد؟

 ايران گرفتار تجزيه و تفرقه شد . افغان ها توان حكومت بر سراسر ايران را نداشتند . به همين دليل در گوشه و كشور مدعياني سر براوردند . روسيه و عثماني نيز با استفاده از آشفتگي اوضاع، قسمت هايي از شمال و غرب ايران را اشغال كردند .
 
 
 
-2نادر كه بود و چگونه سلسله ي افشاريه را پايه گذاري كرد ؟

 نادر سرداري از ايل افشار بود. براي نجات ايران به يكي از شاهزادگان صفوي پيوست . او نخست افغان ها را سركوب و تارومار كرد و سپس نيروهاي روسيه و عثماني را از ايران بيرون راند . نارد پس از اين پيروزي ها ، خاندان صفوي را كنار زد و بر تخت شاهي نشست . بدين ترتيب سلسله افشاريه پايه گذاري شد.

-3بيشتر دوره ي پادشاهي نادر چگونه گذشت ؟

 بيشتر دوره ي دوازده ساله ي پادشاهي نادر به نبرد با بيگانگان و فرو نشاندن شورش هاي داخلي گذشت .

-4چرا نادر به هندوستان لشكر كشيد ؟ نادرشاه در تعقيب گروهي از افغان هاي شورشي كه به هندوستان گريخته بودند ، به ان كشور لشكر كشيد . او تا دهلي پيش رفت و با غنيمت هاي بسيار به كشور بازگشت .

-5چرا نادر شاه كوشيد ايران را يكپارچه و قدرتمند كند ؟ تا بتواند از استقلال و تماميت سرزمين خود در براب ر دشمنان دفاع كند . وي از موقعيت حساس خليج فارس و اهميت نيروي دريايي آگاه بود ، از اين رو براي تأسيس نيروي دريايي ايران در خليج فارس كارهايي انجام داد اما اين كارها با مرگ او متوقف شد .



-6چرا نادر در اواخر عمر به رفتارهاي خشونت آميز و بي رحمانه روي آورد ؟ نافرماني ها و شورش ها ي پياپي در سال هاي پاياني حكومت نادر ، تأثير روحي و رواني نا مطلوبي بر او گذاشت . او نسبت به اطرافيان و سرداران خود بدگمان شد.

 

-7پس از قتل نادر اوضاع ايران چگونه شد ؟ ايران بار ديگر به صحنه ب جنگ حاكمان محلي و سران ايل ها تبديل شد و نا آرامي و آشوب سراسر كشور را فرا گرفت . از قلمرو پهناوري هم كه نادرشاه بر ان فرمان مي راند ، فقط خراسان در اختيار شاهرخ نوه ي او باقي ماند .

-8شيوه ي حكومتي كريم خان زند چگونه بود؟او با ملايمت و مهرباني با مردم رفتار مي كرد ، به صلح ، آسايش و آرامش عمومي اهميت مي داد و مي كوشيد با استفاده از شيوه هاي مسالمت آميز ، از بروز نا امني و شورش هاي داخلي جلوگيري كند .

-9اوضاع كشور در دوران كريم خان زند چگونه بود ؟ در اين دوران ثُبات وآرامش نس بي در سراسر كشور به وجود آمد و در نتيجه اوضاع اجتماعي و اقتصادي بهتر شد .

-10بناهاي مهم دوره زنديه را نام ببريد ؟ بازار وكيل – مسجد وكيل – حمام وكيل - ارگ كريم خان .

 

-11عاقبت رئيس ايل قاجار چه شد ؟ رئيس اين ايل پس از كشته شدن نادرشاه مدعي حكومت ايران شد اما از كريم خان زند شكست خورد و به قتل رسيد.

 

12-آقا محمد خان كه بود و چه كرد ؟ پسر رئيس ايل قاجار بود ، پس از مرگ كريم خان تلاش براي رسيدن به حكومت را آغاز كرد . او پس از مدتي جنگ و گريز ، لطفعلي خان ، آخرين فرمانرواي زنديه را شكست داد و به قتل رساند . همچنين مردم كرمان را به دليل پناه دادن به لطفعلي خان ، بي رحمانه مجازات كرد.

-13آقا محمد خان چگونه صاحب حكومت مركزي نسبتاً نيرومندي شد؟ آقا محمد خان با لشكركشي هاي پياپي بر سراسر ايران مسلط شد و حكومت قاجار را بنيان گذاشت . در نتيجه ي تلاش هاي سياسي و نظامي او ، ايران بارديگر يكپارچگي سرزمين خود را به دست آورد .

-14شيوه ي به قدرت رسيدن سلسله هاي افشاريه و زنديه و قاجاريه چه شباهتي به هم دارند؟

هرسه باجنگ به قدرت رسيدند

هرسه ساختار ايلياتي داشتند

- هر سه زماني به قدرت رسيدند كه ناآرامي ايجاد شده بود.

-هرسه تقريبا سيطره ي يك قبيله بر كل كشور بود.

-افشار. زند..قاجارهر سه باعث باعث يكپارچگي كشور و ايجاد حكومت نيرومند در كشور شدند.

-هرسه حكومت هاي كم دوامي بودند.
 
 
 
-15دوره ي حكومت فتحعلي شاه همزمان با آغاز نفوذ و دخالت كدام كشورها در ايران بود؟ روسيه – انگلستان – فرانسه .

 

-16چرا در فاصله ي سقوط صفويه تا روي كار امدن قاجاريه اوضاع كشورهاي اروپايي تغيير كرده بود ؟ يكي از دلايل عمده ي اين تغيير ، انقلاب صنعتي بود كه از انگلستان آغاز شد و در ديگر كشورها ي اروپايي گسترش
يافت .

 

-17انقلاب صنعتي چه نتايجي به دنبال داشت؟ در نتيجه ي اين انقلاب ، نيروي ماشين و ابزارهاي صنعتي جاي نيروي انسان و ابزارهاي دستي را در توليد گرفت . از اين رو سرعت و ميزان توليد افزايش يافت . انقلاب صنعتي موجب شكوفايي اقتصادي و افزايش قدرت نظامي و سياسي كشورهاي اروپايي شد و توجه آنها را به سوي كشورهايي كه مواد اوليه يا بازار مصرف مناسبي داشتند ، جلب كرد.

-18يكي از اهداف استعماري دولت روسيه چه بود؟ رسيدن به آب هاي آزاد و گرم خليج فارس و اقيانوس هند .

-19جنگ بين ايران و روسيه در زمان فتحعلي شاه را توضيح دهيد؟ در زمان فتحعلي شاه روسيه با ارتشي مجهز به سلاح هاي جديد و آشنا با فنون جنگي تازه به قلمرو ايراندر قفقاز حمله كرد . سپاه ايران كه از جنگاوران ايل هاي مختلف تشكيل شده بود با سلاح هاي ابتدايي به مقابله با نيروهاي متجاوز روس پرداخت . سرانجام پس از ده سال جنگ نابرابر ، با وجود دلاوري نيروهاي ايراني ، روسيه پيروز شد.

 

-20عهدنامه ي گلستان بين چه دولت هايي بسته شد و موارد آن چه بود؟ بين ايران و روسيه – به موجب اين عهدنامه ، ايالت هاي گرجستان و داغستان و شهرهاي باكو و گنجه از حاكميت ايران خارج شد و تحت حاكميت روسيه قرار گرفتند .

-21پس از انعقاد عهدنامه ي گلستان مردم ايران چه كردند؟ مردم اي ران كه از عهدنامه ي گلستان ناخشنود بودند ، با فتواي علما براي آزاد كردن سرزمين هاي اشغالي بسيج شدند . سپاه ايران كه از جنگاوران ايل ها و نيروهاي داوطلب مردمي تشكيل شده بود به سرعت مناطق اشغال شده را آزاد كرد . روسيه با تمام قوا و تجهيزات خود وارد جنگ شد وايران را شكست داد

 .


-22يكي از هدف هاي اصلي انگلستان از برقراري ارتباط با حكومت قاجار چه بود ؟ اين بود كه نگذارد كشورهاي رقيب از طريق ايران به هندوستان دسترسي پيدا كنند .

 
-23در عهد نامه هاي دوره فتحعلي شاه بين ايران و انگلستان طرفين چه تعهداتي نسبت به هم داشتند؟ حكومت قاجار تعهد كرد كه به هيچ كشوري اجازه ندهد از خاك ايران به هندوستان لشكركشي كند . در عوض انگليسي ها نيز متعهد شدند كه در صورت حمله ي كشورهاي ديگر به ايران به حكومت قاجار كمك هاي مالي و نظامي كنند .

 
 
-24انگلستان در دوران محمدشاه و ناصرالدين شاه چه كرد ؟ با لشكركشي به خليج فارس و حمله به جزاير و بنادر ايران ، حكومت قاجار را مجبور كرد كه به جدايي افغانستان از ايران رضايت دهد .

-25انگليسي ها ناصرالدين شاه را وادار به انجام چه كاري كردند؟ وادار كردند كه با جدايي قسمت شرقي سيستان و بلوچستان از ايران موافقت كند . علاوه بر اينها تعدادي از جزاير ايراني خليج فارس را اشغال و به پايگاه نظامي خود تبديل كردند .

 
 
-26هدف دولت انگلستان از جدا كردن افغانستان و بخش شرقي سيستان و بلوچستان از ايران چه بود ؟

چون هندمستعمره انگليس بودوازطريق افغانستان مي خواست به هندراه پيداكند

سوالات متن فصل ششم – درس 12         

 

1شكست هاي نظامي و سياسي از روسيه و انگلستان در دوره قاجار چه نتيجه اي داشت؟ ايرانيان را متوجه پيشرفت هاي علمي و صنعتي كشورهاي اروپايي كرد .

-2چرا عباس ميرزا به فكر نوسازي و اصلاح كشور افتاد؟ زيرا او به خوبي تفاوت سپاه ايران را با ارتش روسيه كه آموزش ديده و مجهز به سلاح هاي جديد بود ، تشخيص داد و به اهميت صنايع نظامي پي برد . همچنيم متوجه شد كه با وجود تعداد زياد سپاهيان ايران و دلاوري و فداكاري آنها ، روس ها به دليل برخورداري از دانش و ت جهيزات پيشرفته ي نظامي پيروز شدند

 
 
 
-3عباس ميرزا براي پيشرفت ايران چه كارهايي انجام داد؟ (اقدامات عباس ميرزا )؟

 -1فرستادن افرادي به انگلستان براي فراگيري علوم و فنون جديد

 -2براي آگاهي از اوضاع كشورهاي اروپايي ، دستور داد كتاب هايي را درموضوع تاريخ آن ك شور ها به فارسي ترجمه كنند.

-4در زمان صدراعظمي اميركبيرحكومت قاجار با چه مشكلاتي روبه رو بود ؟

مشكلات بزرگي از قبيل شورش در ايالت ها ، دخالت هاي خارجي ، بي نظمي و اختلال امور كشوري و لشكري و خالي بودن خزانه .

 

  5 -الف ) مهم ترين اقدام اميركبير را توضيح دهيد . تأسيس مدرسه دارالفنون –

 

ب )انگيزه و اهداف اميركبير از اقدامات اصلاحي چه بود ؟ براي نوسازي و كارآمدي تشكيلات حكومتي و مبارزه با مفاسد اداري و اقتصادي . او در سياست خارجي درصدد قطع نفوذ و دخالت هاي روسيه و انگلستان در ايران بود .

 

-6چرا اميركبير مدرسه دارالفنون را تأسيس كرد ؟ تا تعداد بيشتري از ايرانيان علوم و فنون جديد را در داخل كشور بياموزند. براي حفظ استقلال كشورتا پاي بيگانگان به راحتي به كشور باز نشود .

-7يكي از نتايج آشنايي ايرانيان با تمدن اروپايي در دوره قاجاريه چه بود ؟ ايجاد مدرسه هاي جديد بود .

 

-8گسترش مدرسه هاي جديد به سبك اروپايي در دوره قاجار را توضيح دهيد ؟ در دوره قاجار افرادي پيش گام تأسيس مدرسه هايي به سبك اروپايي در ايران شدند ، از جمله ميرزا حسن رشديه كه در بيروت و استانبول با اين نوع آموزشگاه ها و شيوه ي فعاليت آن ها آشنا شده بود . او در زادگاهش تبريز و شهرهاي مشهد ، تهران و قم چندين مدرسه ي جديد تأسيس كرد .

-9نفوذ اقتصادي روسيه و انگلستان در دوره ي قاجار را توضيح دهيد ؟ در دوره ناصرالدين شاه روسيه و انگلستان به امتيازهاي اقتصادي مهمي در ايران دست يافتند .صنعت و بازرگاني كشور ما با واگذاري اين امتياز ها آسيب هاي فراواني ديد . شركت هاي بازرگاني خارجي در بيشتر شهرهاي ايران شعبه هايي تأسيس كردند و به خريد و فروش مشغول شدند . اين شركت هامعمولاً كالاهاي اروپايي را بدون پرداخت حقوق گمركي و يا با حقوق گمركي بسيار ناچيزي وارد كشور مي شدند . به همين دليل توليدات داخلي قادر به رقابت باآنها نبود .
 
 

 
10 - امتياز تالبوت(امتياز انحصاري توتون و تنباكو) را توضيح دهيد ؟ در دوره ناصرالدين شاه ، يك نفر انگليسي به نام تالبوت با پرداخت رشوه به درباريان ، امتياز انحصاري توتون و تنباكوي ايران را به مدت پنجاه سال به دست آورد . در آن زمان توتون و تنباكو از عمده ترين محصولات كشاورزي ايران بود . بر اساس اين امتياز ، ايرانيان نمي توانستند محصول توتون و تنباكوي خود را به كسي غير از تالبوت بفروشند . در مقابل تالبئت نيز تعهد كرده بود كه هرسال 15000ليره ي انگليس به همراه يك چهارم سود سالانه ي خود را به حكومت ايران پرداخت كند.

 
 
-11دليل اصلي شكل گيري نهضت تنباكو چه بود ؟ اعتراض به واگذاري امتيازهاي اقتصادي به بيگانگان و قيام عليه استبداد داخلي و استعمار خارجي .

 

-12موفقيت نهضت تنباكو از نظر سياسي و اجتماعي چه اهميتي داشت ؟

از نظر اجتماعي  :

اين نهضت نخستين حركت جدي مردم ايران براي رهايي از نفوذ و سلطه خارجي و ايستادگي در برابر ستم داخلي بود .

از نظر سياسي:

حس اعتماد به نفس و روحيه ي مقاومت و مبارزه را در مردم تقويت كرد . به حكومت فهماند كه مردم بيدارند.مردم شهامت حضور در صحنه رو با تبعيت از مرجعي خارجي استعمار گران به نقش مراجع و نفوذ آنه در مردم حتي بيشتر از حاكمان پي بردند.

-13امتياز تالبوت چگونه لغو شد؟ ناصر الدين شاه به خواسته ي مخالفان اعتنايي نكرد و آيت االله ميرزا حسن شيرازي مرجع تقليد شيعيان استفاده از توتون و تنباكو را حرام اعلام كرد . اين حكم شرعي سبب شد مردم و حتي ك اركنان كاخ ناصرالدين شاه ، قليان ها را بشكنند و مقدار زيادي توتون و تنباكو را به اتش بكشند . با اوج گرفتن نهضت ناصرالدين شاه مجبور به لغو امتياز و پرداخت غرامت و خسارت به تالبوت شد .



-* وليعهد فتحعلي شاه و فرمانده سپاه ايران در جنگ با روسيه ............................. بود . ( عباس ميزرا )
-* پس از مرگ عباس ميرزا فتحعلي شاه پسرش، ......... را به وليعهدي برگزيد . ( محمد ميرزا )
-* ناصرالدين شاه در ابتداي سلطنتش ............... را به صدراعظمي منصوب كرد . ( اميركبير )
-* يكي از مهم ترين اقدامات اميركبير تأسيس ................. بود.

 ( مدرسه دارالفنون )
-* ناصرالدين شاه بر اثر توطئه ..............و .............. دستور قتل اميركبير را داد .(درباريان – صاحب منصبان نالايق و سودجو)
-* افرادي پيشگام تأسيس مدرسه هايي به سبك اروپايي در ايران شدند از جمله ............. بود . ( ميرزا حسن رشديه )

 

 

سوالات متن فصل هفتم - درس 13           

 

1-انقلا مشروطیت چه نوع تحولی بود؟

انقلاب مشروطیت جنبشی سیاسی ــ اجتماعی بود که در دورهٔ حکومت مظفرالدین شاه در ایران رخ داد و به دنبال آن، نظام پادشاهی مشروطه جایگزین نظام پادشاهی استبدادی شد.

 

2-شکل های مختلف نظام پادشاهی را تعریف کنید.

الف)نظام پادشاهی استبدادی : نظام پادشاهی استبدادی، حکومتی است که در آن، پادشاه از قدرت و اختیارات
فراوانی برخوردار است و براساس میل و ارادهٔ خود حکومت میکند. به عبارت دیگر، ادارهٔ کشور تابع هیچ قانونی نیست و خواست پادشاه حکم قانون را دارد.

ب) نظام پادشاهی مشروطه: نظام پادشاهی مشروطه نوعی از حکومت است که در آن قدرت و اختیارات پادشاه بر اساس قانون محدود میشود و ادارهٔ کشور در اختیار نهادهایی مانند مجلس شورا و هیئت وزیران(دولت) قرار میگیرد.

 

3-زمینه های انقلاب مشروطه را بیان کنید.

-زمینه های سیاسی واقتصادی

-زمینه های فکری وفرهنگی درداخل وخارج

 

4-زمینه های سیاسی واقتصادی انقلاب مشروطه را بیان کنید.

الف)زمینه های سیاسی: به دلیل عقبماندگی ایران و ناتوانی حکومت قاجار در برابر روسیه و انگلستان، سرزمینهای پهناوری از خاک کشور ما جدا شدند.

ب) زمینه های اقتصادی: واگذاری امتیازهای بسیار به انگلیسیها وروس ها، علاوه بر اینکه باعث تسلط بیگانگان بر منابع ثروت اقتصادی کشور شد، ضربه شدیدی به صنعت، کشاورزی و بازرگانی ایران وارد کرد و بیکاری را در سراسر کشور گسترش داد. سختگیری و بیرحمی مأموران مالیاتی نیز بر شدت فقر عمومی افزود.

5-واگذاری امتیازات به بیگانگان چه ضرر وزیان هایی برای کشور داشت؟

واگذاری امتیازهای بسیار به انگلیسیها وروس ٔ ها، علاوه بر اینکه باعث تسلط بیگانگان بر منابع ثروت اقتصادی کشور شد، ضربه شدیدی به صنعت، کشاورزی و بازرگانی ایران وارد کرد و بیکاری را در سراسر کشور گسترش داد.

 

6-در دوره قاجار مردم علت اصلی مشکلات سیاسی واقتصادی را درچه عاملی می دانستند؟

ضعف وبی کفایتی حکومت قاجار

 

7- زمینه های فکری وفرهنگی داخلی انقلاب مشروطه را بیان کنید.

آموزههای دین اسلام و مذهب شیعه مردم را به مبارزه با ظلم و تلاش برای برقراری عدالت فرا می خواند. مردم مسلمان ایران با درس گرفتن از قیام امام حسین ــ ٔ ــ و واقعه کربلا، همواره آماده بودند که در برابر ظلم و بی عدالتی بایستند.

 

7-زمینه های فکری وفرهنگی خارجی چه نقشی در پیروزی انقلاب مشروطه داشت؟

همزمان با تأسیس حکومت قاجار، انقلاب کبیر فرانسه رخ داد. این انقلاب، اندیشه آزادیخواهی و حکومت مشروطه را در سراسر اروپا گسترش داد. عدهای از ایرانیان که باکنجکاوی در جست وجوی دلایل عقب ماندگی ایران و پیشرفت کشورهای اروپایی بودند، متوجه نظام مشروطه و حکومت قانونمند در آن کشورها شدند. آنان سرانجام به این نتیجه رسیدند که ایران نیز با داشتن حکومت مشروطه می تواند در مسیر پیشرفت و ترقی قرار گیرد.

 

8-منظور از روشنفکران چه کسانی بودند؟ وچه نقشی در انقلاب مشروطه داشتند؟

روشنفکران همان تحصیل کردگان اروپا و مدرسه دارالفنون بودند.
آنان تلاش میکردند که از طریق کتاب و روزنامه، مردم را با محاسن حکومت قانون (حکومت مشروطه) و
معایب حکومت استبدادی آشنا کنند.

 

9- چه عواملی انگیزه واراده مردم در مبارزه با استبداد وسلطه خارجی را افزایش داد؟

-موفقیت نهضت تنباکو

-قتل ناصرالدین شاه به میرزا رضای کرمانی

-شخصیت ناتوان وبیمار مظفرالدین شاه

-سوءاستفاده وستمگری مأموران حکومت از جمله عین الدوله

- دخالت های بیگانگان

 

10-رهبری مبارزات مردمی علیه استبداد را چه کسانی برعهده گرفتند؟

دو نفر از روحانیون مشهور تهران، آیت اللّٰه سید محمد طباطبایی و آیت اللّٰه سید عبداللّٰه بهبهانی، انجمنی از آزادیخواهان تشکیل دادند و به فکر ایجاد تغییراتی به نفع مردم افتادند.

 

11-وقوع کدام حادثه روند پیروزی انقلاب مشروطه را سرعت بخشید؟

ماجرای به چوب بسته شدن بازرگانان توسط حاکم تهران به دستور عین الدوله

 

12 –  علت به چوب بسته شدن بازرگانان چه بود؟ با چه بهانه ای صورت گرفت؟ چه تأثیری در مبارزات مردم داشت؟

برای ترساندن مخالفان و جلوگیری از گسترش اعتراض  ها، تعدادی از بازرگانان را به بهانه گران شدن قند به چوب بست.

به دنبال این واقعه، بازار بسته شد و گروهی از علما به رهبری آیت اللّٰه طباطبایی به نشانه اعتراض از تهران به ری مهاجرت کردند و در حرم حضرت شاه عبدالعظیم بَست نشستند(تحصّن کردند).

 

13-مهم ترین خواسته مردم در بست نشینی حرم عبدالعظیم چه بود؟

تأسیس عدالتخانه برای رسیدگی به شکایت های مردم بود.

 

14-چرا گروهی از مردم وعلما تصمیم گرفتند که به قم مهاجرت کنند؟ مهم ترین خواسته ان ها چه بود؟

چون حکومت قاجار به وعده های خود عمل نکرد، اعتراض های مردمی دوباره شروع شد. در جریان این اعتراض ها، طلبه جوانی به نام سیدعبدالحمید به شهادت رسید و درنتیجه، تعدادی از علما این بار به نشانه اعتراض به قم مهاجرت کردند. همزمان، تعدادی از مردم تهران در اعتراض به حکومت قاجار در سفارت انگلستان بَست نشستند. از جمله خواسته های معترضان، تأسیس عدالتخانه و تشکیل مجلس شورا بود.

 

15-چه کسانی ویا چه گروه های در پیروزی انقلاب مشروطه نقش داشتند؟

علاوه بر علما و روشنفکران که رهبری انقلاب مشروطیت را عهده دار بودند، گروهها و قشرهای اجتماعی مختلف مانند تجار، پیشه وران و کارگران نیز در این انقلاب نقش مؤثری داشتند.

 

16-فرمان مشروطیت به وسیله چه کسی ودر چه تاریخی صادر شد؟ و نتیجه آن چه بود؟

مظفرالدین شاه تسلیم خواسته های ملت شد و در 14مرداد 1285ش. فرمان مشروطه را صادر کرد.

پس از آن، مجلسشورای ملی تشکیل شد و قانون اساسی مشروطه نیز با عجله تدوین و تصویب گردید.

 

17-انقلاب مشروطه با چه هدفی شکل گرفت؟ آیا این اهداف تحقق یافت؟

-انقلاب مشروطیت با هدف برقراری حکومت قانون و رها کردن کشور از چنگ استبداد داخلی و سلطه خارجی شکل گرفت.

- خیر. زیرا از همان ابتدای پیروزی با مسائل و مشکلات مختلف داخلی و خارجی رو به رو شد و هدفهای اصلی آن تحقق نیافت.

 

18-موانع ومشکلاتی که باعث شد اهداف انقلاب مشروطه تحقق پیدا نکند، بیان کنید.

-مخالفت ودشمنی مستبدان داخلی

-اختلاف ودو دستگی میان رهبران مشروطه

-افزایش دخالت های خارجی

-وقوع جنگ جهانی اول

 

19- محمدعلی شاه باچه اقداماتی به مقابله با مشروطیت برخاست؟

محمدعلیشاه، پادشاهی مستبد بود. او با پشتیبانی دولت روسیه و حمایت مستبدان داخلی، تصمیم گرفت حکومت نوپای مشروطه را نابود سازد و نظام پادشاهی استبدادی را دوباره برقرار کند. پس از چند ماه اختلاف و درگیری، به دستور محمدعلیشاه مجلس به توپ بسته شد و منحل گردید.

 

20-مردم کدام مناطق علیه استبداد محمدعلی شاه دست به قیام زدند؟

مجاهدان مشروطه خواه در تبریز به رهبری ستارخان و باقرخان در برابر حکومت استبدادی محمدعلیشاه به پا خاستند. علمای مشروطه خواه نجف نیز آنان را به مقاومت در برابر شاه مستبد دعوت کردند. طرفداران مشروطه در گیلان و اصفهان با مشاهدهٔ ایستادگی مردم تبریز، روحیه گرفتند و راهی پایتخت شدند و تهران را فتح کردند.

 

21- فاتحان تهران(مشروطه خواهان) پس از فتح تهران چه تصمیمی گرفتند؟

آنها پس از فتح تهران، محمدعلیشاه را برکنار کردند و پسر خردسالش، احمدمیرزا، را به جانشینی او برگزیدند.

 

22-چرا شیخ فضل الله نوری به انتقاد(به مخالفت) از مشروطیت پرداخت؟
وی معتقد بود افرادی که رهبری انقلاب را به دست گرفته اند، به اسلام اعتقادی ندارند و می خواهند افکار وفرهنگ کشورهای اروپایی را در ایران گسترش دهند. منظور او برخی ازروشنفکران بودند که در تقلید از اروپاییان زیاده روی(غرب زده) میکردند. 

 

23-سرانجام شیخ فضل الله نوری چه شد؟

سرانجام برخی از مشروطه خواهان بعد از برکناری محمدعلی شاه، با فرصت طلبی شیخ را به اتهام مخالفت با نظام مشروطه محاکمه کردند و به شهادت رساندند. شهادت مجتهد معروف پایتخت، تأثیر نامطلوبی بر اوضاع ایران داشت و
موجب اختلاف و دشمنی بیشتر در داخل کشور شد.

 

24- موانع ومشکلات داخلی وخارجی انقلاب مشروطه را نام ببرید.

مشکلات داخلی:

-مخالفت ودشمنی مستبدان داخلی

-اختلاف ودو دستگی میان رهبران مشروطه

مشکلات خارجی:

-افزایش دخالت های خارجی

-وقوع جنگ جهانی اول

 

25-جنگ جهانی اول درچه سالی وبین چه کشورهایی روی داد؟

جنگ جهانی اول در سال1914م   /1293 ش آغاز شد. در یک سوی این جنگ، کشورهای آلمان، ایتالیا، اتریش و مجارستان و عثمانی قرار داشتند که به متحدین معروف بودند .

و در سوی دیگر آن، انگلستان، روسیه و فرانسه بودندکه به متفقین مشهور شدند؛ در اواخر جنگ، آمریکا نیز به متفقین  پیوست.

 

26- سرانجام ونتیجه جنگ جهانی اول چه بود؟ بیان کنید.

جنگ جهانی اول پس از چهار سال با پیروزی متفقین به پایان رسید. بر اثر این جنگ، میلیونها نفر کشته، زخمی و آواره شدند و خسارتها و ویرانی های زیادی به بار آمد.

 

27-مردم تنگستان به فرماندهی چه کسی به مقابله با اشغالگران پرداختند؟ رئیسعلی دلواری

 

سوالات متن فصل هفتم- درس14           

1- بعداز جنگ جهانی اول چه عواملی زمینه رابرای انتقال حکومت از قاجاریه به پهلوی فراهم آورد؟

کشور ما درگیر انبوهی از مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فراوانی بود . برنامه ها و سیاستهای انگلستان در ایران.

 

2-زمینه های تغییر حکومت از قاجاریه به پهلوی را نام ببرید.

قرارداد1919م  - کودتای 1299

 

3-قرارداد1919(قراردادوثوق الدوله) چه نوع قراردادی بود؟ و چه کسانی با آن مخالفت کردند؟

بر اساس این قرارداد، ادارهٔ امور نظامی و مالی ایران در اختیار کارشناسان (مستشاران) نظامی و مالی انگلستان قرار میگرفت. افرادی مانند: آیت اللّٰه مدرس و شیخ محمد خیابانی با آن به مخالفت برخاستند. احمد شاه قاجار نیز از تأیید آن خودداری کرد.

 

4-کودتای 1299 با چه هدفی وچگونه صورت گرفت؟

با هدف تغییر حکومت در ایران.-

انگلیسی ها یکی از فرماندهان نیروی قزاق به نام رضاخان را به عنوان مهرهٔ نظامی  و سیدضیاءالدین طباطبایی را به عنوان  مهره سیاسی کودتا برگزیدند. طباطبایی از سیاستمداران طرفدار انگلستان بود. در سوم اسفند1299نیروهای تحت فرمان رضاخان مراکز مهم پایتخت را اشغال کردند و احمدشاه مجبور شد سیدضیاء را به نخست وزیری و رضاخان را به فرماندهی کل قوا منصوب کند.

 

5- چه عواملی در تثبیت موقعیت وقدرت رضاخان نقش داشتند؟

الف)او با جدیت تمام به نوسازی تشکیلات نظامی پرداخت و ارتش نوینی را پایه گذاری کرد.

ب) نافرمانی و آشوبهای داخلی را فرونشاند و نظم و امنیت را تا حدودی برقرار کرد.

 ج) طرفدارانش با تبلیغات فراوان او را شایسته تر از احمدشاه قاجار برای حکومت معرفی میکردند.

د) رضاخان ، خود را فردی مذهبی و پایبند به احکام و ارزشهای دینی نشان میداد. به همین دلیل، در مراسم و مجالس مذهبی حضور مییافت و با علما دیدار و مشورت میکرد.

ه) با استفاده از موقعیت خود به عنوان وزیر جنگ و نخست وزیر، طرفداران خود را وارد مجلس شورای ملی کرد.

 

6-انتقال حکومت از قاجاریه به پهلوی چگونه انجام شد؟

در 1304ش مجلس شورای ملی با وجود مخالفت جدی تعداد کمی از نمایندگان، مانند آیت اللّٰه مدرس و دکتر مصدق، احمدشاه قاجار را از قدرت برکنار کرد وحکومت موقت را به رضاخان سپرد. سپس، مجلس مؤسسان  به طور رسمی
حکومت را به رضاخان و خانواده او واگذار کرد.

 

7-روند به قدرت رسیدن رضاخان را به طور خلاصه بنویسید.

1ــ اقدام به کودتای برنامه ریزی شده توسط انگلیسیها ( 3اسفند 1299ش)
2ــ فرماندهی کل قوا پس از کودتا
3ــ وزارت جنگ (1302ــ 1300ش)
4ــ نخست وزیری و وزارت جنگ (1304ــ 1302ش)
5ــ برکناری احمدشاه از قدرت و سپردن حکومت موقت به رضاخان توسط مجلس شورای ملی (آبان )1304
6ــ واگذاری رسمی حکومت به رضاخان پهلوی توسط مجلس مؤسسان)آذر1304)

8-شیوه های( ویژگی های) حکومت رضاشاه را به طور خلاصه بیان کنید.

-رضاشاه از ابتدای حکومت به استبداد و دیکتاتوری روی آورد.

-هیئت وزیران و نمایندگان مجلس شورای ملی اختیار و استقلال چندانی نداشتند و تابع دستورات شاه بودند.

 - به احزاب و روزنامه های مستقل اجازه فعالیت داده نمی شد.
 - با زور و خشونت، فضای خفقان، ترس و سرکوب را بر جامعه حاکم کرد.

- مخالفان سرنوشتی جز تبعید، زندان، شکنجه و اعدام نداشتند.

 

9-در زمان رضاشاه چه اقداماتی درکشور صورت گرفت؟

1-رضاشاه تلاش گسترده ای برای نوسازی ایران به تقلید از اروپا انجام داد.

2- نوسازی تشکیلات نظامی .

3-مدارس و مراکز آموزشی جدید در شهرهای مختلف گسترش پیدا کردند .

4- نخستین دانشگاه ایران (دانشگاه تهران) بنیان نهاده شد.

5- راههای شوسه توسعه یافتند و راه آهن سراسری که خلیج فارس را به دریای مازندران متصل میکرد، احداث شد.

6-مؤسسات و مراکز صنعتی متعددی در ایران به وجود آمدند.

 

10-کدام یک از اقدامات رضاشاه مغایر با ارزشهای اسلامی وفرهنگ ایرانی بود؟ توضیح دهید.

الف) مجبور کردن مردم به این که لباس یکسانی به تن کنند و کلاه لبه داری (مشهور به کلاه پهلوی) بر سر بگذارند. پس از آن، محدودیتهایی برای برگزاری مراسم مذهبی از جمله عزاداری امام حسین (ع) به وجود آمد و زمزمه برداشتن (کشف) حجاب مطرح شد. مردم مشهد در اعتراض به این کارها قیام کردند و در مسجد گوهرشاد گرد هم آمدند. نیروهای نظامی برای سرکوب این قیام، مردم را در کنار حرم حضرت امام رضا ــ ــ به گلوله بستند و عده ٔ ای را شهید و مجروح کردند.
ب) حکومت رضاشاه که بسیار شیفته ظاهر فرهنگ اروپایی بود، اندکی پس از سرکوب قیام گوهرشاد، دستور داد حجاب را با زور و خشونت از سر زنان و دختران ایرانی بردارند.

 

11-جنگ جهانی دوم درچه سال وچگونه آغاز شد؟

جنگ جهانی دوم با هجوم برق آسای آلمان به لهستان آغاز شد (1939م/1318ش.) ایتالیا و ژاپن به آلمان پیوستند و دولتهای محور را تشکیل دادند. در جبهه مقابل، انگلستان، فرانسه، شوروی و آمریکا قرار داشتند کهمتفقین خوانده میشدند.

 

12- درجریان جنگ جهانی دوم متفقین با چه بهانه ای کشورما را اشغال کردند؟ هدف اصلی آنها از این اقدام چه بود؟

در جنگ جهانی دوم، دولت ایران اعلام بیطرفی کرد، اما در شهریور ،1320متفقین حضور شماری از آلمانها در ایران را بهانه قرار دادند و کشور ما را به اشغال خود درآوردند.

هدف اصلی آنها از این اقدام، استفاده از موقعیت و منابع و امکانات ایران به سود خویش بود.

 

13- متفقین پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم چه اقداماتی انجام دادند؟

رضاشاه را مجبور کردند که به نفع پسرش، محمدرضا، از قدرت کناره گیری کند و سپس او را از کشور تبعید کردند.

 

14- آثار وتبعات جنگ جهانی دوم درایران را بیان کنید.

جنگ جهانی دوم نیز همچون جنگ جهانی اول، به اقتصاد و جامعه ایران خسارت و آسیب زیادی وارد کرد. مردم ایران طی آن سالها با کمبود و گرانی شدید مواد غذایی، مخصوصاً نان، روبه رو بودند و عدهٔ  زیادی بر اثر گرسنگی و سوءتغذیه جان سپردند.

 

15-چرا درسال های نخست حکومت محمدرضاشاه ، مجلس شورای ملی نقش موثری در اداره کشور به دست اورد؟
محمدرضا شاه در سالهای نخست سلطنت خود این امکان را نداشت که همچون پدرش با استبداد و دیکتاتوری حکومت کند. بنابراین، برای نمایندگان مجلس شورای ملی و هیئت وزیران فرصتی بهوجود آمد که در ادارهٔ امور کشور نقش مؤثری داشته باشند. همچنین احزاب سیاسی و مطبوعات دوباره فعالیت خود را آغاز کردند.

 

16-در دوره محمدرضاشاه چه عاملی به آرامش کشور آسیب می زد؟

رقابت های انگلستان، شوروی و آمریکا برای کسب نفوذ سیاسی و اقتصادی هرچه بیشتر در کشور.

 

17-نهضت ملی شدن نفت ایران چگونه و به رهبری چه کسانی صورت گرفت؟ شرح دهید.

یکی از رویدادهای مهم تاریخ معاصر ایران، ملی شدن صنعت نفت است. امتیاز بهره برداری از منابع نفت ایران در زمان مظفرالدین شاه به انگلیسیها واگذار شد. رضاشاه امتیاز مذکور را لغو کرد اما خیلی زود طی قرارداد دیگری، دوباره منابع نفت ایران را به انگلستان واگذار کرد. در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم، مردم ایران خواهان لغو آن قرارداد و ملی شدن صنعت نفت بودند.
آیت اللّٰه کاشانی و دکتر محمد مصدق رهبری نهضت ملی شدن صنعت نفت را به عهده گرفتند.

مجلس شورای ملی نیز با مشاهده اتحادو یکدلی مردم، قانون ملی شدن نفت را تصویب کرد.

 

18-دکتر مصدق با چه هدفی به نخست وزیری رسید؟

تا  قانون ملی شدن نفت  را به اجرا درآورد و دست بیگانگان را از این ثروت ملی کوتاه کند.

 

19- چرا انگلستان نتوانست جلو ملی شدن نفت را بگیرد؟

به دلیل وحدت ملت و همدلی رهبران نهضت

 

20- مهم ترین عامل شکست نهضت ملی شدن نفت را توضیح دهید.

بروز اختلاف میان رهبران نهضت - رهبران نهضت اسیر جاه طلبی و خودخواهی سیاسی اطرافیان خود شدند و نتوانستند از گسترش اختلافات درونی جلوگیری کنند. در نتیجه، اتحاد و همدلی به تفرقه و دشمنی تبدیل شد. این وضعیت، ملت را دلسرد و دشمنان نهضت را امیدوار کرد. دولتهای انگلستان و آمریکا از این شرایط برای سرنگونی دولت دکتر مصدق از طریق کودتا استفاده کردند.

 

21-کودتای 28مرداد1332 باچه هدفی وچگونه صورت گرفت؟

باهدف شکست نهضت ملی و سرنگونی مصدق -

طبق برنامه ای که این دو کشور طراحی کردند، در روز 28مرداد 1332واحدهایی  از ارتش به فرماندهی سرلشکر فضل اللّه زاهدی به خیابانها ریختند و با اشغال مراکز مهم پایتخت، دولت دکتر مصدق را سرنگون کردند.

 

22-آثار ونتایج کودتای 28مرداد را به طور خلاصه بیان کنید.

-دولت دکتر مصدق سرنگون شد.
- منابع نفت ایران دوباره در اختیار بیگانگان قرار گرفت
- نفوذ و سلطه آمریکا بر کشور ما به تدریج افزایش یافت.
 -محمدرضاشاه به شاهی مستبد و ستمگر تبدیل شد که اصول قانون اساسی را آشکارا نادیده میگرفت.

- تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) برای سرکوبی شدید مخالفان

 - دوباره فضای ترس و خفقان بر ایران حاکم شد.

 

سوالات متن فصل هشتم- درس15           

 

1-چرا پس از کودتای 28مرداد مردم از وضعیت کشور ناراضی و ناراحت بودند؟

زیرا نفوذ و سلطه آمریکا بر ایران بیشتر شد. و مردم ایران از شکست نهضت ملی شدن نفت و تسلط دوبارهٔ بیگانگان بر کشورشان ناراحت بودند.

 

2-اهداف امریکایی ها از انجام تغییرات اجتماعی واقتصادی درایران چه بود؟

-برای از بین بردن زمینه قیامهای مردمی

- حفظ حکومت پهلوی

- مقابله با هویت دینی جامعه اسلامی ایران

 

3-اساسی ترین تغییرات در لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی چه بود؟

الف) لغو شرط مسلمان بودن برای انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان؛
ب) لغو سوگند به قرآن از سوی انتخاب شوندگان و تبدیل آن به سوگند به کتاب آسمانی.

 

4- درمورد تصویب نامه انجمن های ایالتی و ولایتی به سوالات زیر پاسخ دهید.

الف) این تغییرات با چه بهانه ای صورت گرفت؟

در ظاهر به بهانه زمینه سازی برای مشارکت بیشتر مردم در فعالیتهای اجتماعی انجام گرفت.

ب) هدف واقعی آن چه بود؟

تهاجم آشکاری به هویت دینی جامعه اسلامی ایران بود.

ج) چه کسی به مخالفت با ان برخاست؟ چرا ؟

امام خمینی(ره)- چون  برخلاف ظاهر، حقیقت آن تضعیف ومقابله با هویت دینی جامعه ایران بود.

د) سرانجام این تصویب نامه چه شد؟

سرانجام در نتیجه مخالفت جدی امام و سایر علما، دولت مجبور شد تصویب نامه مذکور را لغو کند.

 

5-شاه پس از لغو تصویب نامه انجمن های ایالتی و ولایتی دست به چه اقدامی زد؟ و به چه علت؟

اعلام کرد که اصول ششگانه ای را با عنوان«انقلاب سفید» به همه پرسی (رفراندوم) خواهد گذاشت.

به علت این که پیروی از سیاستهای آمریکا را برای حفظ حکومت خود ضروری میدانست.

 

6- علت مخالفت علماء و امام خمینی با همه پرسی اصول ششگانه چه بود؟

امام خمینی و سایر علمای مبارز از اهداف و پیامدهای واقعی این اصول آگاه بودند و یقین داشتند که اجرای این اصول، موجب تحکیم سلطه آمریکا بر ایران و وابستگی سیاسی و اقتصادی کشور ما به بیگانگان میشود.

 

7-با فرا رسیدن ماه محرم سال1342 امام خمینی به مداحان وسخنرانان مذهبی چه مواردی را یاد آوری نمودند؟

یادآوری کرد که سکوت در برابر حکومت ستمگر، کمک به دشمنان اسلام است و از آنان خواست که خطر اسرائیل را به مردم گوشزد کنند. در آن زمان، حکومت پهلوی با اسرائیل رابطه برقرار کرده بود.

 

8-امام خمینی در عاشورای1342 در مدرسه فیضیه شاه را درمورد چه مسائلی بازخواست ومحکوم کردند؟

به دلیل ستمگری،   همکاری با اسرائیل   و   وابستگی به آمریکا

 

9-علت وچگونگی قیام 15خرداد42  را بیان کنید.

دو روز بعداز سخنرانی تاریخ امام درعاشورای 42، مأموران رژیم شاه شبانه به خانه امام ریختند و ایشان را دستگیر و پس از انتقال به تهران، در یکی از پادگانهای نظامی زندانی کردند. دستگیری امام، موجب خشم و اعتراض گستردهٔ مردم مسلمان ایران در شهرهای مختلف شد. شدیدترین اعتراضها در شهرهای قم، تهران و ورامین صورت گرفت. رژیم شاه که از حرکت سریع و فراگیر مردم به وحشت افتاده بود، به مأموران خود دستور داد که تظاهرکنندگان را به گلوله ببندند و قیام را سرکوب کنند.

 

10-قیام 15خرداد چه تأثیری درگسترش مبارزات مردم داشت؟

قیام 15خرداد اگرچه به زور اسلحه و با خشونت مأموران رژیم سرکوب شد، بر خشم و نفرت مردم انقلابی نسبت به
شاه و عوامل حکومت او افزود و انگیزهٔ آنان را برای مبارزه تا سرنگونی حکومت پهلوی تقویت کرد.

 

11-امریکایی ها براساس لایحه کاپیتولاسیون چه حقی(امتیازی) به دست آورده بودند؟

آمریکا دولت ایران را مجبور کرد که به مأموران نظامی آمریکا مصونیت قضایی یا حق کاپیتولاسیون بدهد. بر اساس
این مصونیت، اگر آمریکاییها در ایران مرتکب جرمی میشدند، دادگاههای ایران حق رسیدگی به جرم آنها را نداشتند.

 

12- چه کسی با دادن حق کاپیتولاسیون به آمریکایی ها مخالفت کرد؟ به چه علت؟

امام خمینی دادن مصونیت قضایی به آمریکاییان را اقدامی ذلّت بار و خلاف استقلال کشور شمرد و شاه را به سبب وابستگی به آمریکا به شدت سرزنش کرد.

 

13-چرا رژیم تصمیم به تبعید امام خمینی ازکشور گرفت؟ واین اقدام در چه تاریخی وبه کجا صورت گرفت؟

حکومت پهلوی دریافت که امام اهل سازش و سکوت نیست،  در 13آبان 1343ایشان را به ترکیه تبعید کرد. حدود یک سال بعد، تبعیدگاه امام از ترکیه به نجف در عراق تغییر یافت و تا مهر 1357 امام در آن شهر ساکن بود.

 

14-آیا مردم ایران پس ازتبعید امام خمینی دست از مبارزه کشیدند؟ توضیح دهید.

خیر- بلکه قشرهای مختلف مردم به ویژه روحانیان، فرهنگیان، دانشجویان و بازاریان ، به مبارزه ادامه دادند. آنها به پیروی از امام، مبارزه را وظیفه ای دینی و شرعی میدانستند. علاوه بر یاران و پیروان امام خمینی، گروههای دیگری نیز با عقاید سیاسی متفاوت در مبارزه با حکومت پهلوی شرکت داشتند.

 

15-روش مبارزاتی افرادی مانند شهیدمطهری ودکتر شریعتی چگونه بود؟

 اینگونه شخصیت ها روش مبارزه فرهنگی را برگزیدند و می کوشیدند با سخنرانی، نوشتن کتاب و مقاله و برگزاری کلاسهای تفسیر قرآن و نهج البلاغه در مساجد، حسینیه ها و دانشگاهها، اسلام انقلابی را به جوانان معرفی کنند.

 

16-اوضاع ایران درآستانه انقلاب اسلامی چگونه بود؟(سال1356 )

در آن زمان، شاه اکثر مخالفان خود را سرکوب کرده بود. آمریکا و بسیاری از کشورهای قدرتمند نیز از حکومت او پشتیبانی میکردند. با این حال، مردم ایران به دلیل مسائل و مشکلات مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی از شاه و سیاستهای او ناراضی بودند؛

 

17-زمینه های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی واقتصادی نارضایتی مردم از حکومت شاه را بیان کنید.

 

18-علت قیام 19 دی ماه مردم قم چه بود؟

 انتشار مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات به امام در روز17 دی ماه 1356

 

19-مناسبت روز29 بهمن سال1356  چه بود؟

مردم تبریز به مناسبت چهلم شهدای 19دی قم، در روز 29بهمن قیام کردند و تعداد زیادی از آنها شهید و زخمی شدند.

 

20- عکس العمل رژیم شاه درمقابل اعتراض ها وتظاهرات به چند صورت بود؟

به دو صورت بود:

الف) از یکسو برای فریب ملت، پی درپی نخست وزیران خود را عوض میکرد و به مردم وعده میداد که پیام انقلاب آنان را شنیده است و به خواسته هایشان توجه خواهد کرد.

ب ) از سوی دیگر، به مأموران خود دستور میداد که تظاهرکنندگان را سرکوب کنند.

 

21-چرا روز17 شهریورسال1357  به «جمعه سیاه» معروف شد؟

یکی از خونین ترین رویدادهای دوران انقلاب اسلامی در روز 17شهریور 1357در تهران به وقوع پیوست. دراین روزمأموران رژیم به طرز بی رحمانه ای تظاهرات مردم را در میدان ژاله (شهدای کنونی) به خاک و خون کشیدند و عده زیادی را شهید و زخمی کردند.

 

22-مناسبت  تاریخ های زیر را بنویسید.

26 دی ماه 1357 ( فرار شاه از کشور )

12 بهمن1357(بازگشت باشکوه امام خمینی به میهن بعداز 15 سال تبعید)

22 بهمن 1357 (  پیروزی انقلاب اسلامی وآغاز عصرجدید درتاریخ ایران)

 

23-انقلاب اسلامی ایران، انقلابی با ویژگی های ............... بود.( دینی )

24-شعار محوری انقلاب اسلامی ........................... می باشد.

( استقلال،آزادی، جمهوری اسلامی )

 

25-مهم ترین هدف های انقلاب اسلامی چه بود؟

الف))از بین بردن وابستگی کشور به بیگانگان

ب)) تأمین حقوق ملت در چارچوب قوانین و ارزشهای اسلامی بود.

 

26-سه عامل موثر در موفقیت وپیروزی انقلاب اسلامی را نام ببرید:

1- ایمـــــان و اعـتـقـــــــاد به اســــــــلام

2- وحــــــــدت و اســتـقـــــــامت مــــــلت

3- رهبری قاطع وهوشیارانه امام خمینی

 

 

 

سوالات متن فصل هشتم – درس 16         

 

1-خواسته اصلی واساسی ملت درجریان انقلاب اسلامی چه بود؟

«استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»

 

2-امام خمینی به دولت موقت چه مأموریتی داد؟

مأموریت داد که ضمن اداره امور کشور، اقدامات لازم را برای تأسیس نظام سیاسی جدید انجام دهد.

 

3-چراروز12فروردین روز جمهوری اسلامی نام گذاری شد؟

مردم ایران در روزهای 10و11فروردین 1358برای تعیین سرنوشت سیاسی خود به پای صندوقهای رأی رفتند. در این همه پرسی، 98/2درصد مردم به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند. نتیجه همه پرسی در 12فروردین اعلام گردید و پس از آن، این روز به عنوان روز جمهوری اسلامی نامگذاری شد.

 

4-بلافاصله پس از همه پرسی تعیین نظام سیاسی، مقدمات .......... فراهم آمد.( تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی)

 

5-نظام جمهوری اسلامی چگونه با چه اقداماتی به طور رسمی تأسیس شد؟

پس از تصویب قانون اساسی، انتخابات  اولین دورهٔ ریاست  جمهوری (بهمن 1358 )و سپس اولین دوره مجلس شورای اسلامی(اسفند1358)برگزار شد. پس از انتخاب رئیس جمهوری و تشکیل مجلس شورای اسلامی، هیئت دولت نیز تعیین شد و نظام جمهوری اسلامی به طور رسمی شکل گرفت.

 

6-نهادهایی مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی  و بیسج مستضعفان باچه هدفی تشکیل شدند؟

با هدف دفاع از آرمانهای انقلاب اسلامی ودفاع از مرز و بوم کشور شکل گرفتند.و نقش مؤثری در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی داشتند.

 

7-به چه دلایلی جمهوری اسلامی بارژیم اسرائیل قطع رابطه کرد؟ واز قیام مردم فلسطین حمایت کرد؟

زیرا رژیم وابسته  پهلوی سقوط کرد و حکومتی انقلابی و مخالف سلطه کشورهای زورگو در ایران به وجود آمد. نظام جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدای شکل گیری به حمایت از نهضتهای آزادی بخش در سراسر جهان برخاست.به همین دلایل..... .

 

8-چرا دولت های سلطه گر وزورگویی مانند امریکا به دنبال انحراف ونابودی انقلاب اسلامی بودند؟

زیرا رژیم وابسته  پهلوی سقوط کرد و حکومتی انقلابی و مخالف سلطه کشورهای زورگو در ایران به وجود آمد. نظام جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدای شکل گیری به حمایت از نهضتهای آزادی بخش در سراسر جهان برخاست.

 

9-نمونه هایی از توطئه ها ومشکلاتی را که دولت های سلطه گر درمسیرانقلاب قراردادند، نام ببرید.

الف) ایجـــــــــــــاد شـــــــورش وناامنــــــــــی

ب)ترور شخصیت های تأثیرگذار ومردم انقلابی

ج)اقدامــــــــــــات نظــــامی وجنگ تحمیلــــی

 

10-ایجاد شورش وناامنی با چه هدفی وچگونه صورت می گرفت؟

باهدف :

« الف »به راه انداختن جنگ داخلی، اقوام ایرانی را در مقابل هم قرار دهند

« ب » ایجاد فضای رعب و وحشت از طریق خسارت و آتش زدن اموال عمومی و داراییهای مردم .

 

11-چند نمونه از شخصیت های نظام جمهوری اسلامی که به وسیله گروه های ضدانقلاب ترور شدند نام ببرید.

افرادی مانند: شهید مطهری، شهیدبهشتی، شهیدان رجایی وباهنر، رهبرمعظم انقلاب و .....

 

12-چرا دانشجویان در 13 آبان 1358 سفارت آمریکا را تسخیر کردند؟ خواسته آن ها چه بود؟

 زیرا سفارت آمریکا در ایران به مرکزی برای حمایت از گروههای ضد انقلاب تبدیل شده بود. به همین دلیل، در 13آبان 1358دانشجویان پیرو خط امام آنجا را تسخیر کردند و تعدادی از مأموران دولت آمریکا را به گروگان گرفتند.

خواسته دانشجویان این بود که چنانچه آمریکا شاه را تحویل دهد و متعهد شود که در امور داخلی ایران دخالت نکند، گروگانها را آزاد خواهند کرد.

 

13-امریکا برای رهایی گروگان های خود دست به چه اقدامی زد؟ سرانجام گروگان ها چگونه آزادشدند؟

آمریکا برای رهایی گروگانهأ اقدام به حمله نظامی کرد اما هواپیما و بالگردهای آن کشور در صحرای طبس دچار طوفان شن شدند و نیروهای آمریکایی با تحمل تلفات و خسارت گریختند.

سرانجام با میانجیگری دولت الجزایر، دانشجویان پس از یک سال و چند ماه گروگانهای آمریکایی را آزاد کردند.

 

14-جنگ تحمیلی در چه تاریخی وچگونه آغازشد؟

در 31شهریور ،1359  صدام، رئیس حکومت بعثی عراق، با فرمان حمله به خرمشهر جنگ علیه ایران را آغاز کرد و بخشهایی از خاک میهن ما را  در جنوب غرب ومغرب به اشغال خود درآورد.

 

15-سرانجان جنگ تحمیلی چه شد؟

جنگ تحمیلی سرانجام پس از هشت سال پایداری ملت و ایثار رزمندگان به پایان رسید. در حالی که صدام به هیچ یک از اهداف خود نرسید. دو سال بعد از اعلام آتش بس، آزادگان(رزمندگان دربند) ایرانی از اسارت رژیم بعثی عراق آزاد شدند و در میان استقبال گرم و با شکوه مردم به میهن اسلامی بازگشتند.

 

16-امام خمینی درچه تاریخی رحلت کردند؟ عظیم ترین ثمره زندگی ایشان چه بود؟

درشامگاه 13خرداد1368در تهران درگذشت.

عظیم ترین ثمرهٔ زندگی ایشان، رهبری انقلاب بزرگی بود که به قول آیت اللّٰه خامنه ای «این انقلاب در هیچ کجای جهان بی نام او شناخته نیست.»

 

17- پس ارتحال امام، چه کسی وچگونه به رهبری انقلاب برگزیده شد؟

یک روز پس از ارتحال امام، مجلس خبرگان رهبری، آیت اللّٰه خامنه ای را به رهبری انقلاب برگزید.

 

 توضیحات تکمیلی:

نظر امام خمینی (ره) در باره آیت الله خامنه ای

همواره امام این جایگاه(رهبریت نظام) را متعلق به فرد برتری می دانستند و می گفتند هیچ نگرانی بعد از من نیست… 

سید احمد آقا فرمودند زمانی رئیس جمهورآیت الله خامنه ای که به ژاپن سفر کرده بودند ، امام (ره) وقتی صحنه استقبال و سخنرانی آقای خامنه ای را دیدند فرمودند " حقیقتا این اقا لیاقت رهبری دارد" 

در مواردی که بعضی می گفتند ما نگرانیم برای بحث رهبری امام بارها فرمودند "مگر اقای خامنه ای نداریم ایشان صلاحیت و لیاقت برای رهبری دارند".

در قضیه جانشینی امام خامنه ای سسید احمد آقا نقش موثری داشتند وقتی نظر قلبی امام را به خبرگان رساندند امر رهبری حضرت امام خامنه ای محقق شد و امروز هر چه بیشتر از این انتخاب می گذرد ما شاهد لیاقت و توانمندی های ایشان هستیم . 

امام فرمودند:" آیت الله خامنه ای مثل خورشید درخشانی هستند که برای این کشور پرتو افکنی می کند" 

یا جای دیگری خطاب به آیت الله خامنه ای فرمودند: " من به شما تبریک می گویم که شما با لباس رزم و در سنگر جبهه و لباس روحانیت به مملکت خدمت می کند". 

این فرمایشات امام نوعی اشاره به این دارد که توانمندی و لیاقت اداره کشوردر حضرت خامنه ای هست. 

 

 

            بخش اجتماعی          

 

 سوالات متن فصل نهم - درس17             

-1تعاريف فرهنگ چيست ؟

الف) فرهنگ را مي توان شيوه ي مشترك زندگي در يك جامعه دانست .
ب) فرهنگ را آگاهي و انديشه ي مشترك اعضاي يك جامعه نيز مي گويند .

-2رابطه ي جامعه و فرهنگ را بيان كنيد؟

جامعه بدون فرهنگ وجود ندارد و فرهنگ هم بدون جامعه به وجود نمي آيد . 

جامعه به منزله سخت افزار رایانه وفرهنگ به منزله نرم افزار های آن است که این دو بدون یکدیگر کار آیی نخواهند داشت.

-3اجتماعي شدن يا جامعه پذيري چيست ؟

اجتماعي شدن فرايندي طولاني مدت از تولد تا آخر عمر است كه افراد از طريق آن ، زندگيدر جامعه را مي آموزند و خود را با ان منطبق مي كنند .

-4چرا اجتماعي شدن فرايندي بسيار مهم در زندگي است؟

زيرا بدون آن ، افراد نمي توانند به زندگي در جامعه ادامه دهند .در يكجامعه ، هر فرد عقايد و باورها ، رسوم ، قوانين و حتي چگونگي پاسخ دادن به غرايز را از ديگران مي آموزد و به افراد ديگر ياد مي دهد .

-5فرايند اجتماعي شدن نخست در كجا رخ مي دهد ؟ چگونه؟ با ذكر مثال؟

در خانواده - پدر و مادر به كودك ياد مي دهند كهچطور صحبت كند ، چگونه غذا بخورد و در نشست و برخاست چه آدابي را رعايت كند ، چگونه به مهمان سلام و تعارف كند ، چگونه در مراسممختلف مثل جشن ها يا عزاداري ها شركت كند و چه بپوشد و چگونه رفتار كند ، در موقع خميازه كشيد دست را جلوي دهانش بگيرد ياپاهايش را جلوي افراد بزرگ تر دراز نكند و موقع غذا خوردن ، دهانش صدا ندهد .

-6با بزرگ تر شدن فرد ، علاوه بر خانواده ، چه عوامل ديگري در فرايند اجتماعي شدن فرد موثر است؟

رسانه هاي جمعي ،دوستان و گروه همسالان و برنامه هاي آموزشي و تربيتي مدرسه نيز چگونگي زندگي در جامعه و سازگاري با ان را به تدريج به او مي آموزند .اين فرايند بعدها با رفتن به دانشگاه ، خدمت سربازي ، محل كار و ..... ادامه پيدا مي كند .

 

-7در فرايند اجتماعي شدن ، مهم ترين لايه هاي فرهنگ كه به افراد آموخته مي شوند چيست؟

نمادها ، هنجارها ، ارزش ها و عقايد .

-8انواع لايه ها ی فرهنگ يك جامعه رابیان کنید؟ با ذكر مثال؟

 1-لايه هاي خارجي يا بيروني (ظاهري)مانند: نمادها و هنجارها 
2-لایه های دورنی و عميق  مانند: ارزش ها و عقايد .

-9كاربرد نماد چيست؟با ذکر مثال بیان کنید.

هر جامعه اي براي انتقال معاني مورد نظر خود از انواع معيني از نمادها استفاده مي كند . زبان گفتاري و نوشتاري ،
همه ي اشياو دست ساخته هاي انسان مانند تصاوير ، پوشاك ، خوراك ، ساختمان ها و همچنين رفتارهاي او ، نقش نمادين دارند .

-10هنجار چيست؟

هنجارها ، رفتارهاي معيني هستند كه در يك گروه يا جامعه پذيرفته شده و متداول اند . به عبارت ديگر به قواعد و
شيوه هاي مورد قبول يك جامعه براي انجام دادن كارها ي مختلف ، هنجار مي گويند . براي مثال ، ما وقتي به هم مي رسيم سلام مي كنيم ،وقتي مي خواهيم غذا بخوري م يا وارد جايي شويم به هم تعارف مي كنيم .

-11هنجارها  چه مواردي را شامل مي شوند ؟

هنجارها در اقع همه ي عادت ها ، آداب و رسوم اجتماعي ، مناسك مذهبي ، قواعد ، قوانين ومقررات را در بر مي گيرد .

-12رابطه ي هنجارها و زندگي اجتماعي چيست؟

زندگي اجتماعي بدون وجود هنجارها ادامه پيدا نمي كند و هنجارها به روابط اجتماعيسامان مي بخشند . افراد يك جامعه خود را ملزم مي بينند از هنجارها پيروي كنند تا جامعه آنها را به عضويت بپذيرد .

-13مهم ترين دلايل پيروي از هنجارها را بيان كنيد؟

ارزش دانستن و اعتقاد به آنها ، حفظ آبرو و احترام يا ترس از مجازات .اگر افراد از هنجارها يا شيوه هاي مورد قبول گروه يا جامعه پيروي نكنند، مجازات مي شوند . اين مجازات ممكن است به صورت سرزنش خود يا ديگران ، پوزخند ف تمسخر ، طرد كردن و محروم نمودن ، متلك گفتن يامجازات هاي رسمي و قانوني باشد .

-14پيروي نكردن از هنجارها ، چه عواقبي براي افراد دارد؟ 

اگر افراد از هنجارها يا شيوه هاي مورد قبول گروه يا جامعه پيروي نكنند، مجازات مي شوند . اين مجازات ممكن است به صورت سرزنش خود يا ديگران ، پوزخند ف تمسخر ، طرد كردن و محروم نمودن ، متلك گفتن يامجازات هاي رسمي و قانوني باشد .

-15ارزش چيست؟

ارزش يعني خوب و بد ، زشت و زيبا و مطلوب يا نامطلوب دانستن امور مختلف .

-16رابطه ي ارزش ها و هنجارها را بنويسيد ؟ با ذكر مثال؟ ارزش ها زمينه ي شكل گيري هنجارها را ايجاد مي كنند و جهت دهنده يرفتارها هستند . افراد بر مبناي ارزش هايي كه به آنها معتقدند ، عمل مي كنند . براي مثال ، كسي كه پرهيز از اسراف را كار خوب و درستيمي داند و آن را ارزش تلقي مي كند ، اگر در عمل هم از اسراف بپرهيزد، هنجارش طبق اين ارزش بوده است .

-17منظور از ارزش هاي اجتماعي چيست؟ با ذكر مثال؟

ارزش هاي اجتماعي ، ارزش هايي هستند كه مورد توجه اكثر افراد جامعه اندو افراد به عملي شدن آنها تمايل دارند . براي مثال ، براي يك تيم ورزشي ، پيروزي در مسابقه و براي يك ملت دفاع از كشور خود و مقابله بادشمنان ، ارزش هاي اجتماع ي هستند.

-18بخش مهمي از فرهنگ هر جامعه را چه چيز تشكيل مي دهد؟

بخش مهمي از فرهنگ جامعه را عقايد و باورهاي آن شكل مي دهد.

-19با ذكر يك مثال توضيح دهيد چه رابطه اي بين عقايد و هنجارها و ارزش ها وجود دارد؟

بخش مهمي از فرهنگ جامعه راعقايد و باورهاي آن شكل مي دهد . براي مثال در جامعه اي كه عقايد ديني دارد ، هنجارها ، نمادها و ارزش هايي بر مبناي آن عقايد شكل ميگيرد . به عكس در جامعه اي كه زندگي را فقط به اين دنيا محدود مي داند و به آخرت اعتقادي ندارد ، هنجارها و ارزش هاي متناسب با همانجامعه پديد مي آيند .

-20عقايد اسلامي براي مسلمانان چه نقشي دارد؟

اعتقادات اسلامي ، ملاكي است كه با آن هنجارها و ارزش ها را مي سنجيم و هر كدام راكه با اين اصول اعتقادي سازگاري ندارند ، طرد مي كنيم .

-21هر يك از هنجارهاي زير مبتني بر كدام ارزشها و عقايد است؟ توضيح دهيد .
الف: برخي نانوايي ها ، شب ها ي جمعه يك يا چند تنور نان خود را به صورت رايگان و صلواتي به مردم مي دهند.
( ارزش هاي ديني – كمك به ديگران و انسان دوستي)

ب: مردها در هنگام ورود به خانه ديگران با صداي بلند يا االله مي گويند . ( ارزش هاي عرفي و ديني- حفظ حجاب و پوشش)

ج: افراد در موقع ديدن كودك ، ماشااالله مي گويند .

(ارزش هاي ديني- چشم زخم )

-22عوامل مختلفي مي توانند نمادها ، ارزش ها و هنجارهاي يك جامعه را تغيير دهند و در فرهنگ آن جامعه تغيير و
دگرگوني پديد آورند . در باره اين عوامل و چگونگي تأثير آنها بر فرهنگ گفت و گو كنيد و مثال هايي بياوريد .

-* فرهنگ جامعه شيوه ي............... است . ( زندگي آن جامعه)
-* فرهنگ پديده اي ............ است ، يعني از طريق زن به ارث نمي رسد . ( آموختني )
-* فرهنگ از راه ..................... از نسلي به نسل ديگر منتقل مي شود . ( آموزش و تربيت )
-* فرهنگ در جريان (فرايند) ................. آموخته مي شود . (اجتماعي شدن)
-* فرايند اجتماعي شدن ، نخست د...... رخ مي دهد. (خانواده )
-* اولين و مهم ترين كانون اجتماعي شدن فرد ........است . (خانواده)
-* نماد در جريان .............. به وجود مي آيد .(روابط اجتماعي)
-* هنجارها به ................. سامان مي بخشد .(روابط اجتماعي)

 

سوالات متن فصل نهم- درس18                

-1هويت چيست ؟ چه تفاوتي بين انسان و ساير موجودات زنده است؟

هويت عبارت است از احساس و آگاهي و شناخت از خود .آگاهي انسان از وجود و شخصيت و ويژگي هاي خود از جمله تفاوت هاي او با ساير موجودات زنده است و خداوند اين امتياز را به انسان عطاكرده است .

-شناخت هویت چه اهمیتی دارد؟
شناخت هویت موجب آگاهي انسان از وجود و شخصيت و ويژگي هاي خود که از جمله تفاوت هاي او با ساير موجودات زنده است می شود .

-2هويت فردي چند بخش دارد ؟

دو بخش ويژگي هاي جسماني و رواني .

-3براي هويت جسماني و رواني مثال بزنيد؟ (چه ويژگي هايي هويت جسماني و هويت رواني را تشكيل مي دهد؟)
الف:ويژگي هايي مانند جنسيت ، قد وزن، سن ، گروه خوني و ...... هويت جسماني را تشكيل مي دهد . اين ويژگي ها مربوط به بدن و خلقت طبيعيما هستند .

 ب:ويژگي هاي اخلاقي و رواني همان ويژگي هاي غير جسماني هستند ، مانند صبور بودن ، زودرنج بودن ، داشتن پشتكار و اراده ،اميدوار بودن ، لجوج بودن ف به هنر علاقه داشتن و .....

-4ويژگي هاي جسماني چه تأثيراتي بر انسان دارد؟(مثال) ويژگي هاي جسماني افراد بر خصوصيت رواني انسان ها اثر مي گذارد .
براي مثال بيماري ها يا اختلا لات جسمي تأثيرات نامطلوبي بر سلامتي رواني انسان دارند .

-5ويژگي هاي اخلاقي چه تأثيراتي بر انسان مي گذارد با ذكر مثال؟

ويژگي هاي اخلاقي و روان ي مي توانند بر جسم ما تأثير
بگذارند . براي مثال افراد خوش بين و اميدوار و پر تلاش نسبت به ادم هاي بدبين و منفي باف يا تنبل سلامت جسماني بيشتري دارند .

 

-6هويت اجتماعي چيست؟

افراد با عضويت در گروه هاي مختلف اجتماعي هويت به دست مي آورند. به عبارت ديگر ، هويت اجتماعي ما ازطريق ارتباط با جامعه شكل مي گيرد . ما عضور گروه هاي متفاوتي ماننند خانواده ، دوستان ، هم كلاسي ها ، همسايه ها و همكاران هستيم و درهر گروه نقش هايي را بر عهده مي گيريم .

 

-7رابطه ي جامعه و هويت افراد را بيان كنيد ؟

جامعه زمينه ي پيدايش برخي ويژگي هاي رواني و اخلاقي را در فرد به وجود مي آورد واز بروز برخي هويت ها نيز جلوگيري مي كند .

-8ابعاد مختلف هويت را بنويسيد؟

ويژگي هاي اجتماعي – ويژگي هاي رواني و اخلاقي – ويژگي هاي جسماني

 

-9با ذكر مثال تأثير هويت اجتماعي برهويت فردي را بيان كنيد؟ هويت اجتماعي بر هويت فردي (جسماني و رواني)تأثير مي گذارد.
براي مثال وقتي فردي در گروه دوستان و همسالان قرار مي گيرد از سليقه ها و علايق آنها تأثير مي پذيرد و به تدريج ، همان علايق بخش ي ازهويت فردي او مي شوند .

 

-10تأثير هويت افراد بر هويت جامعه چگونه است؟

هويت افراد بر هويت جامعه تأثير مي گذارد – براي مثال وجود افراد سالم و پرتلاش و منظم به پيشرفت جامعه كمك مي كند و وجود افراد پايبند به اخلاق موجب مي شود كه جامعه به سمت فضايل اخلاقي پيش برود.

 

-11آيا ويژگي هاي هويتي ما تغيير مي كند؟ با ذكر مثال توضيح دهيد؟

برخي از ويژگي هاي هويتي تغيير نمي كنند و هميشه
ثابت اند . براي مثال ما نمي توانيم سن و تاريخ تولديا مكان تولد خود را تغيير دهيم . اما برخي از ويژگي هاي هويتي همواره در حالتغييرند .
 براي مثال ، يك فرد فقير ممكن است به فردي پردرآمد ، و يك فرد بي سواد به آدم ي با سواد و تحصيل كرده مبدل شود يا فردي كهچندان به اخلاق ديني پايبند نيست با تلاش و كوشش به فردي با تقوا تبديل گردد .

 

-12ويژگي هاي انتسابي را با مثال توضيح دهيد ؟

به ويژگي هاي هويتي كه ما در پيدايش و شكل گيري آنها نقشي نداريم ويژگيهاي انتسابي مي گويند . براي مثال ، جنسيت ، مكان تولد پدر و مادر و شكل و قيافه ي خود و ...

 

-13ويژگي هاي اكتسابي را با مثال توضيح دهيد ؟

ويژگي هاي هويتي كه ما در به دست آوردن آنها نقش داريم ويژگي هاي اكتسابيمي گويند . براي مثال برخي صفات اخلاقي يا ويژگي هاي اجتماعي را خود انتخاب مي كنيم و به آنها شكل مي دهيم .

 

14- چرا شناخت هويت خود و ويژگي هاي آن اهميت دارد ؟ انسان مي تواند استعدادهاي خود را كشف كند – از كيفيت زندگيبهتري بهره مند مي شويم – با توجه به شناخت ويژگي هاي خود در زمان مناسب تصميم گيري دقيق تري داريم .

 

-15به نظر شما آيا صحيح است كه خود يا ديگران را به دليل ويژگي هاي انتسابي سرزنش كنيم؟ چرا؟

خير – زيرا ما درپيدايش ، انتخاب و شكل گيري ويژگي هاي انتسابي خود مانند جنسيت ، شكل و قيافه خود و مواردي از اين قبيل نقشي نداريم .

 

16-آيا ما در تغيير هويت خود نقش داريم؟ چگونه؟

بله – از نوع اكتسابي ، زيرا ما در پيدايش ، انتخاب و شگل گيري بسياري ازويژگي هاي هويتي خود مانند نظم ، نحوه ارتباط خود نقش داشته و به آنها شكل مي دهيم .

17-عناصر هويت يك ملت را نام ببريد؟

فرهنگ ، تاريخ (زمان) ، سرزمين (مكان) .

 

18-مهم ترين ويژگي هاي مشترك جامعه ي ايراني را كه با آنها شناخته مي شويم نام ببريد؟

ما در سرزمين ايران زندگي ميكنيم –  مسلمانيم-  تاريخ طولاني و ميراث فرهنگي غني داريم – زبان مشترك ما فارسي است – انقلاب اسلامي نمايانگر آرمان هاي والاي
جامعه ي ماست - سرودملی مشترک و پرچم مشترک

 

19-چرا سرزمين از مهم ترين عناصر شكل دهنده ي هويت ملي است؟

زيرا سرزمين باعث ادامه ي حيات يك ملت مي شود . به
همين دليل براي مردمي كه در يك سرزمين زندگي مي كنند سرزمين يا وطن ارزشي متفاوت با ساير مكان ها دارد و احساس خاصي در آنها بهوجود مي آورد ، به گونه اي كه وظيفه ي خود مي دانند كه از آن تا پاي جان دفاع كنند .

 

20-چرا دين از اركان مهم هويت ما ايرانيان است؟ فرهنگ ما بر اساس دين اسلام است و عقايد و ارزش ها و حتي نظام سياسي وقوانين امروز از دين اسلام نشئت مي گيرد . زندگي ما ايرانيان با دين اسلام عجين شده است . دين اسلام همچنين موجب پيوند ما با جهاناسلام يعني مسلماناني است كه در ساير نقاط جهان زندگي مي كنند .

 

21-تاريخ ايران چه تأثيري بر فرهنگ ايرانيان گذاشت؟

ايران جايگاه تمدن هاي كهن باستاني بوده است كه بيش از پنج هزار سالقدمت دارد . پس از ورود اسلام به ايران عقايد و ارزش هاي اسلامي ، دگرگوني بزرگي در فرهنگ ايرانيان پديد آورد . پذيرش اسلام ، ايران رابه جهان اسلام پيوند زد و ايرانيان با بهره گيري از تعاليم اسلام در شكوفايي و گسترش تمدن اسلامي نقش مهمي را ايفا كردند .

 

22-چرا زبان نقش مهمي درتكوين هويت ملي دارد؟

زيرا زبان مشترك است كه ميراث فرهنگي با آن آموخته مي شود و انتقال مي يابد.

23-زبان فارسي به عنوان يكي از ويژگي هاي مشترك جامعه ي ايراني ، چه نقشي در هويت ملي دارد؟

زبان فارسي ريشه درتمدن ايران باستان دارد اما در دوران پس از اسلام نيز تداوم يافت و به عنوان زبان آموزشي و اداري به كار رفت . دانشمندان و بزرگان دوره ياسلامي صدها اثر علمي و ادبي و هنري به اين زبان پديد آورده اند . تا جايي كه مي توان زبان فارسي را زبان دوم جهان اسلام دانست .

زبانفارسي همچنين همواره عامل وحدت اقوام ايراني بوده است .

24-انقلاب اسلامي چه تأثيري بر هويت ملي ايرانيان داشته است؟

در اين انقلاب ، مردم ايران به جاي دنباله روياز فرهنگ بيگانگان به فرهنگ وهويت اسلامي خود بازگشتند و با بهره گيري از ارزش هاي ديني خود ، خواستار استقلال ، ازادي و جامعه ي اسلامي شدند . امروزه آرمان هايانقلاب اسلامي الهام بخش مسلمانان جهان قرار گرفته است .

 

-* موضوع هويت در واقع همان پاسخ به پرسش .............. است . (كيستي)

-* ما داري هويت .................. و هويت ............. هستيم .( فردي - اجتماعي)
-* افراد با عضويت در گروه هاي مختلف اجتماهي ............ به دست مي آورند.(هويت اجتماعي)

-* هويت اجتماعي ما از طريق ................... شكل مي گيرد .( ارتباط با جامعه)

-* يكي از مراتب هويت اجتماعي هويت ..................... است كه به ...................... مربوط مي شود .(ملي – يك ملت)

 سوالات متن فصل دهم- درس19              

 

-1ازدواج(نكاح) چه نوع پیمانی است ؟ و براي رفع كدام نياز انسان است؟

ازدواج پيماني است كه به موجب آن يكي زن و مرد در زندگي با هم شريك و متحد مي شوند و خانواده اي را تشكيل مي دهند . تمايل به تشكيل خانواده و داشتن فرزند در نهاد انسان گذاشته شده و تشكيل زندگي خانوادگي ، امري طبيعي و فطري و بر اساس نظام خلقت است.

-2حديثي از پيامبر را درباره اهميت تشكيل خانواده بنويسيد؟

هيچ بنيادي در نزد خدا ، پسنديده تر از بنياد ازدواج و خانواده نيست.

-3كاركردهاي خانواده را نام ببريد؟

1فرزندآوري و تجديد نسل

2-کارکردحمايتی(محبت ،  مراقبت و رفع نيازهاي مادي)

3-جامعه پذيري و تربيت اعضا ي خانواده

-4اهميت فرزند آوري در خانوداده چيست؟

يكي از مهم ترين كاركردهاي خانواده در طول تاريخ ، فرزند آوري بوده است . فرزند آوري علاوه بر تقويت بنيان خانواده موجب مي شود كه نسل انسان باقي بماند و تداوم پيدا كند . با تولد فرزندان ، خانواده توسعه و استحكام مي يابد . به دنيا آمدن فرزندان ، موجب نشاط و سرزندگي اعضاي خانواده و دلگرمي پدر و مادر مي شود . تولد فرزند ، بركت ها و فوايد زيادي براي اعضاي خانواده و خويشاوندان به ارمغان مي آورد .



-5 اولين شرط بقاي هر جامعه اي ، چیست؟ و چرا؟

جمعیت، زيرا بدون وجود جمعيت كافي در يك جامعه ، فعاليت هاي آن دچار اختلال مي شود . در صورتي كه جمعيت يك جامعه منقرض گردد ، آن جامعه نابود مي شود و از بين مي رود .

-6يكي از كاركردهاي خانواده مهر و محبت است؟ مختصر توضيح دهيد؟

( مهر و محبت والدين به يكديگر و والدين به كودكان چه اثراتي دارد؟)
مهر ومحبت ونیاز عاطفی یکی از نیاز های اساسی انسان است . مهر و محبت والدين به يكديگر و والدين به كودكان موجب آرامش در كانون خانواده مي شود .كودكان از نخستين سالهاي زندگي خود در آغوش گرم پدر و مادر با مهرباني و محبت آشنا مي شوند و با پرورش يافتن در دامان آنها ، مهرباني و از خود گذشتگي و نيكوكاري را مي آموزند.

-7در چه دوره هايي انسان ها به مراقبت خانواده نياز دارند؟

نوزادي – سالمندي – در شرايط مختلف مانند بيماري يا حوادث .

-8مراقبت از اعضاي خانواده را به عنوان يكي از كاركردهاي خانواده توضيح دهيد ؟

 كودك براي ادامه ي زندگي خود به مراقبت نياز دارد . از سوي ديگر ، انسان ها در دوره ي سالمندي نيز دچار ضعف و ناتواني مي شوند و بدون مراقبت ، قادر نيستند خود را به خوبي اداره كنند . علاوه بر دوره كودكي و سالمندي ، در ميانه ي اين دو دوره نيز اعضاي خانواده در شرايط مختلف مانند بيماري يا حوادث به مراقبت از يكديگر نياز پيدا مي كنند.



-9 خانواده چگونه به رفع نيازهاي مادي اعضاي خود کمک می کند؟ شرح دهيد.

 اعضاي خانواده به خوراك و پوشاك ، مسكن و وسايل زندگي نياز دارند . رفع اين نيازها بر عهده ي سرپرست خانواده يعني پدر است . هر چند امروزه در شهرها و روستاها ، عده اي از زنان نيز دوش به دوش مردان با فعاليت هاي اقتصادي و كسب درآمد در رفع نيازهاي مادي خانواده مشاركت و همراهي مي كنند.

-10چرا اجتماعي شدن هم نياز فرد هست و هم نياز جامعه ؟ زيرا هم باعث شكل گيري هويت و شخصيت افراد مي شود و هم موجب تداوم جامعه مي گردد .

 

11- اجتماعی شدن درچه مرحله ای از زندگی فرد رخ میدهد؟
اجتماعي شدن در سراسر زندگي فرد رخ مي دهد اما مهم ترين مرحله ي آن دوران اوليه ي زندگي افراد در خانواده است .

12-رايند اجتماعي شدن به چند صورت انجام مي گيرد؟ توضيح دهيد؟

 به دو صورت مستقيم و غير مستقيم .

فرزندان در جريان فعاليت هاي روزانه ، برخي رفتارها را به طور تقليدي و بدون آن كه آگاهي و توجه داشته باشند ، از پدر و مادر و اعضاي خانواده مي آموزند(غیرمستقیم) ،

 اما برخي رفتارها و عقايد و هنجارها را نيز خانواده به طور مستقيم به فرزندان آموزش مي دهند.

13-طبق فرموده ي امام سجاد(ع)نقش والدين در تربيت اعضاي خانواده چيست ؟( حقوق فرزندان بروالدین)

 حق فرزند اين است كه بداني خوبي و بدي او به تو ارتباط دارد . در تربيت و ادب آموزي و خداشناسي او مسئوليت داري ، بايد او را در محبت و اطاعت از خدا كمك كني و وسايل ايمان و پاكي او را فراهم سازي .


14-والدين در تربيت اعضاي خانواده چگونه مسئول هستند؟ وانجام این وظیفه چه تأثری درجامعه دارد؟

والدين نه تنها مسئول رفع نيازهاي عاطفي و زيستي و معيشتي فرزندان هستند بلكه وظيفه ي مهم تربيت اخلاقي ، معنوي و ديني آنها را بر عهده دارند

يك خانواده ي سالم مي تواند در دامان خود فرزنداني مومن ، پرهيز گار و پايبند به اصول اخلاقي تربيت كند .وبه سلامت جامعه کمک کند.



15-خانواده ها به چه روش هايي اعضاي خانواده را اجتماعي مي كند؟

 الف) دلايل خوبي و بدي رفتارها را براي فرزندان خود بازگو مي كند ) گفت و گو)

ب)رفتارهاي پسنديده ي فرزندان را تشويق و تحسين مي كنند )تشويق)

ج) با نشان دادن نارضايتي ، بي اعتنايي ، خودداري از صحبت كردن با محبت و يا محروم كردن فرزندان از برخي مزاياو... ) تنبيه(

-* بنيان خانواده بر ............................... استوار است . ) ازدواج(
-* واحد بنيادين جامعه و كانون رشد و تعالي انسان .............................. است . )خانواده(
-* اولين شرط بقاي هر جامعه اي .......................... است . ) جمعيت (
-* از نيازهاي اساسي انسان ، نياز به ......................... است . )مهر و محبت يا نياز عاطفي (
-* مهم ترين كانون حمايت و مراقبت عاطفي از افراد ...................... است . ) خانواده(
-* رفع نياز هاي مادي و اقتصادي خانواده بر عهده ي .................... يعني .................... است . ) سرپرست خانواده – پدر(
-* اجتماعي شدن هم نياز ................... و هم نياز ...................... است . ) فرد – جامعه (
-* فرايند اجتماعي شدن هم به طور ..................... و هم به طور ........................ صورت مي گيرد . ) مستقيم – غير مستقيم(

* اجتماعي شدن در......... زندگي فرد رخ مي دهد اما مهم ترين مرحله ي آن دوران .............. افراد در خانواده است .(سراسر- اولیه زندگی )

 

نمونه سوالات فصل دهم - درس20

 

-1منظور از خانواده متعادل چیست؟

وقتی خانواده ای بتواند وظایف خود را به خوبی وبه موقع انجام دهد ازآن به خانواده متعادل یاد می شود.

2- اولین گام درتشکیل خانواده متعادل وسالم چیست؟ دقت درانتخاب همسر

 

3-اگر خانواده اي نتواند وظايف خود را به خوبي انجام دهد ، چه اثرات زيانباري دارد؟ ؟

در چنين حالتي ، رابطه ي خانواده با ديگر نهادهاي جامعه نيز دچار مشكل مي شود و در نهايت آسيب به همه ي جامعه سرايت مي كند.

4 -انتخاب صحيح همسر چه نتيجه اي دارد؟

موجب سازگاري و آرامش در خانواده مي شود .

5-اگر افراد در انتخاب همسر به معيارهاي نادرستي تكيه كنند چه مشكلي ايجاد مي شود؟

در زندگي خانوادگي با شكست روبه رو مي شوند . مثلاً اگر تنها به زيبايي ظاهري يا ثروت همسر توجه شود .

6-عقيده ي صاحب نظران در انتخاب همسر چيست؟

برخي از صاحب نظران معتقدند كه افراد در انتخاب همسر بايد به تناسب و همگوني خود با طرف مقابل توجه كنند . هر چقدر افراد از نظر اعتقادات ديني ، تحصيلات ، اخلاق و روحيات و وضعيت خانوادگي با همديگر هماهنگي داشته باشند ، زندگي شان با دوام تر است.

7-از ديدگاه اسلام براي انتخاب همسر به چه عواملي بايد توجه كرد ؟

از ديدگاه اسلام ،

 الف)مهم ترين عاملي كه بايد در همسر گزيني به آن توجه كرد ، ايمان و اعتقادات ديني افراد است .

ب)اسلام همچنين بر اصالت خانواده تأكيد كرده است ، يعني فردي كه به عنوان همسر انتخاب مي شود ريال در خانواده اي صالح و اهل ايمان و تقوا پرورش يافته باشد.

 

8- منظور از اصالت خانواده یعنی چه؟

يعني فردي كه به عنوان همسر انتخاب مي شود در خانواده اي صالح و اهل ايمان و تقوا پرورش يافته باشد.

 

9-الف) درگذشته خانواده چه نقشی در همسرگزینی داشتند؟    

 ب) چگونه می توانیم از این شیوه همسرگزینی استفاده کنیم؟

الف_درگذشته خانواده ها نقش بیشتری در انتخاب همسر داشتند واز خانواده نوپا حمایت بیشتری میکردند.

ب- اگر امروزه جوانان همسر خود را با همفكري و حمايت خانواده ها انتخاب و از تجربه هاي آنان استفاده كنند ، ار بروز بسياري از ناسازگاري ها جلوگيري مي شود.

10-درآیه21 سوره روم چه چیزی از نشانه های خداوند شمرده شده است؟ برایشما همسرانی ازجنس خودتان افریدتا درکنار آنها آرامش بیابیدو انس بگیرید وبین شما رأفت ومهربانی برقرارنمود

11-از ديدگاه قرآن مهم ترين هدف ازدواج چيست ؟

برقراري آرامش و محبت بين زن و مرد است . زن و مرد يكديگر را كامل مي كنند و مي توانند در كنار هم به كمال برسند .

12-حديث پيامبر در باره رفتار با خانواده چيست؟

بهترين شما كسي است كه رفتار او با خانواده اش نيكوتر باشد . و من در نيكي به خانواده ام بهترين هستم .

13مهم ترين عواملي كه موجب ناسازگاري زن و مرد مي شوند كدام اند ؟

الف( انتخاب نادرست همسر

ب) برخي زن و شوهرها از حقوق و تكاليف خود در زندگي خانوادگي شناخت كافي و شايستگي لازم را براي انجام تكاليف خانوادگي به دست نياورده اند .

ج) زن و مرد در دو خانواده و در دو محيط جداگانه تربيت و پرورش يافته اندو ممکن است ارزش ها وهنجارهای متفاوتی داشته باشند

 د) بين افراد تفاوت هاي فردي وجود داردکه ممکن است به مشاجره و اختلافات مخرب تبدیل شود
ه)گاهي بين نقش هايي كه فرد بايد ايفا كند تعارض به وجود مي آيد .

 

14-ازجمله عوامل ناسازگاری بین همسران تعارض در نقش هاست،  این عامل را توضیح دهید.

مثلا" خانمی که شاغل است علاوه بر وظیفه شغلی  نقش مادری و نقش همسری و خانه داری نیز دارد که معمولا در انجام بهتر همه این نقش ها دچار مشکل می شود که ازآن به تعارض نقش ها تعبیر میشود.

 

15-برخي از كارهايي كه به سازگاري زن و شوهر كمك مي كنند،  كدامند؟

 الف( گذراندن آموزش هاي خانواده قبل از ازدواج
ب( مشاوره با افراد داراي صلاحيت در زمينه ي همسر گزيني

 ج( رعايت اخلاق و آداب همسرداري

 د( گفت و گوي صميمانه ي زن و شوهر براي حل مشكلات و پيدا كردن راه حل هاي مناسب .

16-چند مورد از اخلاق و آداب همسرداري بیان کنید؟

 خوش خلقي- احترام گذاشتن به همسر و رعايت ادب - با الفاظ نيكو وي را صدا زدن - قدرداني كردن از زحمات همسر- گذشت كردن – بهانه جويي نكردن و ناديده گرفتن مسايل بي اهميت – پذيرفتن اشتباه خود – عذر خواهي كردن و جبران اشتباه .

17-چگونه می توان از بروز ناسازگاری ها جلوگیری کرد؟

1-گذراندن دوره های آموزش خانواده قبل از ازدواج

2-مشاوره با افراد صلاحیت دار

3-رعایت اداب واخلاق همسرداری

4- پیدا کردن راه حل های مناسب  برای مشکلات از طریق گفتگوی های صمیمانه

 

 

 18-آیا همه اختلاف نظرها وسلیقه ها مخرب هستند؟

خیر. گاهی جرّ و بحث بین زن ومرد طبیعی است و این امکان وجودندارد که زن وشوهر کاملا مثل هم باشند، اما مهم تر این است که یادبگیرنداختلاف هایشان را به روش های درست ومنطقی حل وفصل کرده وچاره اندیشی کنند.

19-معايب تك فرزندي را بنويسيد ؟ (به نظر صاحب نظران تك فرزندي چه پيامدهاي نامطلوب فردي و اجتماعي دارد؟(
الف( تجربه اجتماعي شدن و رشد اجتماعي كودكان كاهش مي يابد .
ب( در اين خانواده ها كودكان از داشتن همبازي محروم مي شوند و رقابت ها و بازي ها و دعواهاي كودكانه و همچنين الگو برداري از رفتارهاي
خواهر و برادر شكل نمي گيرد و كودكان همواره با افراد بزرگسال ارتباط دارند .
ج( از لذت ارتباطات وسيع تر خانوادگي و حمايت و محبت برادر و خواهر محروم مي شوند .
د( فرزندانشان نيز از داشتن عمو و خاله و عمه محروم خواهند بود .

 

20- خانواده ها در داشتن تعداد مناسب فرزندان به عواملی باید توجه داشته باشند؟

الف) داشتن توانایی و صبر وحوصله لازم برای تربیت مناسب فرزندان

ب)وضعیت اقتصادی ومعیشتی مناسب

21-طبق آيات 23و 24سوره اسرا وظايف فرزندان نسبت به پدرومادر را بنويسيد؟

 الف)به پدر و مادر نيكي كنيد.
ب) اگر يك از آن دو يا هر دوي آنان به سالخوردگي رسيدند و اين در حالي است كه نزد تو هستند كوچكترين سخني كه نشانگر ناراحت ي و رنجش است به آنان مگو .
ج) با پرخاشگري آنان را از خود مران .

 د) زيبا و شايسته با آنان سخن بگو

 ه)از سر عطوفت و دلسوزي با آنان مهربان و فروتن باش

 و) بگو پروردگارا همان طور كه مرا در كودكي پرورش دادند و با من مهربان بودند به آنان ترحم كن .

22-طبق فرموده پيامبر پدر و مادر نسبت به فرزندشان چه تكاليفي دارند ؟

 به فرزندانتان احترام بگذاريد و با آداب و روش پسنديده با آنها معاشرت كنيد .

 

23-اطاعت از والدین چگونه باید باشد؟

اطاعت از والدین،  رعایت اخلاق خوش و خود داری از بی احترامی به آنها درهر شرایطی واجب است مگراین که شما را به گناه و نافرمانی ازخدا دستور دهند.

24-چه عواملي موجب ناسازگاري والدين و فرزندان مي شود؟

 الف = گاه در مراحلي از زندگي والدين و فرزندان انتظارات يكديگر را برآورده نمي كنند زيرا ممكن است پدر و مادر تغييرات فرزندانشان كه به سن بلوغ رسيده اند را جدي نگيرند .

ب = فرزندان در دوران زندگي خود با محيط ها و افراد ديگري به جز خانواده آشنا مي شوند . اين اختلاف ارزش ها و هنجارهاي خانه با ساير محيط ها ممكن است موجب ناسازگاري شود .
ج = در جوامع صنعتيِ امروز پدر و مادرهر وقت كمتري را به گفت و گو با فرزندان نوجوان خويش و گذراندن اوقاتي بيشتر با آنان اختصاص مي دهند .

25- چرا پدرو مادرحق دارند بر رفت وامد فرزندان و معاشرت هاي آنها نظارت دقيق داشته باشند ؟

والدين معمولاً نسبت به روبه رو شدن جوانان با محيط هاي ديگر حساس اند . آنها از اين كه بچه ها تجربه ي كافي ندارند و ممكن است به مشكلات اخلاقي دچار شوند نگران اند و حق دارند بر رفت و آمد فرزندان و معاشرت هاي آنها نظارت دقيق داشته باشند .

26-چگونه مي توان از بروز ناسازگاري هاي والدين و فرزندان جلوگيري كرد ؟

 الف) اختلاف نظر و سليقه والدين و فرزندان تا حدي قابل قبول است و اگر به خوبي مديريت شود به رشد و كمال اعضاي خانواده مي انجامد درغير اين صورت به خانواده و جامعه آسيب مي رساند.

ب) پدر و مادرم وظف اند براي گفت و گو با فرزندان وقت بگذارند و يكسره خود ار به كار و فعاليت هاي روزانه مشغول نكنند .
ج)  ترتيب دادن جلساتي با حضور والدين و مشاوران خُبره كه در آن فرزندان و والدين بتوانند مسائل خود را بگويند مفيد است .

 

27-كاهش نرخ باروري در كشور ما چه پيامدهاي نامطلوبي در آينده به وجود مي آورد ؟فعالیت

 الف( خطر پيري و جايگزين نشدن جمعيت
ب( كاهش نيروي جوان و كار

ج( عدم رشد و توسعه اقتصادي.

 د( نشاطي جمعيت

ه( آسيب هاي اخلاقي و تربيتي
و( انقطاع نسل بشر

 

28-خانواده ها هنگام روبه رو شدن با مشكلات چه وظايفي دارند ؟

 در چنين مواقعي اعضاي خانواده بايد به خدا ، صميميت و همكاري بين خود را بيشتر كنند و با در پيش گرفتن صبر و شكيبايي و دعوت يكديگر به صبر ، مشكلات و حوادث را مديريت كنند و نگذارند كه خانواده دچار بحران شود وآسيب ببيند .

 

29-واژه " صله " و " ارحام " به چه معناست؟

واژه ي « صله» از وصل گرفته شده و به معناي اتحاد و پيوستگي است و « اَرحام » يعني خويشان و نزديكان.

 
30-منظور از صله اَرحام چيست؟

اين است كه افراد به ديدار و بازديد خويشاوندان خود بروند و از حال يكديگر خبر بگيرند . . اين ديد و بازديدها بايد با مهر و محبت توأم باشد . كمك مالي به خويشاوندان نيز جزء صله ارحام محسوب مي شود .

31-فوايد صله ارحام براي خانوادها چيست؟

 الف( مهر و محبت بين اقوام را زياد مي كند

ب ( از مشكلات يكديگر با خبر مي شوند
ج( افزايش طول عمر و افزايش روزي

 د( پاكي اعمال و دفع بلا

 ه( از لحاظ عاطفي و رواني اثرات مثبت زيادي دارد.

 

-* وقتي خانواده اي به خوبي بتواند وظايف خود را اتجام دهد ، مي توان از آن به عنوان خانواده ي.............. ياد كرد . ( متعادل)

-* اولين گام در راه تشكيل يك خانواده ي متعادل و سالم .................... است . ( دقت در انتخاب همسر)

-* يكي از عواملي كه موجب سازگاري و آرامش در خانواده مي شود انتخاب ............... است . (صحيح همسر )

 
-* در گذشته ................. نقش بيشتري در همسرگزيني فرزندان خود داشتند . ( خانواده ها)

-* يكي از عواملي كه موجب امنيت و ثبات خانواده و گرمي و نشاط آن مي شودوجود.......... است . (فرزندان)

-* زندگي خانوادگي، يك دوره طولاني يعني از ............. تا ................ را در بر مي گيرد . (ازدواج – پايان عمر)

-* صله به معناي .................و ...................... است و اَرحام يعني ............. و ................ . ( اتحاد و پيوستگي - خويشان و نزديكان )

*وقتی زن ومرد باهم ازدواج میکنند، .................  و ........................ بر روابط آنها حاکم می شود.( حقوق- تکالیف)

* در فقه اسلامی،  کمک کردن به ............. نسبت به دیگران اولویت دارد.

( ارحام و خویشاوندان)

  

سوالات متن فصل یازدهم      -    درس21

 

-1در باره ي پيدايش حكومت نظرات مختلفي وجود دارد آن ها را بيان كنيد ؟

 الف( برخي معتقدند عامل زور و قدرت نقش مهمي در فرمانروايي يك فرد يا گروه بر ديگران دارد . حكومت هاي چنگيز و تيمور مثال روشني از نقش اين عامل هستند

ب( برخي ديگر معتقدند كه عامل دفاع و حفاظت از اموال و سرزمين متعلق به ساكنان يك منطقه ، نقش مهمي در ايجاد حك ومت ها داشته است
ج( برخي نيز مي گويند مردم ساكن يك مكان به طور داوطلبانه با هم توافق مي كردند كه حكومتي را به وجود بياورند و اداره ي جامعه ي خود را
به دست گروه يا افرادي بسپارند .
د( در مقابل اين ديدگاه ها ، عده اي از صاحب نظران معتقدند همان طور كه زندگي اجتماعي يك ضرورت است و انسان ها نمي توانند به
تنهايي زندگي كنند و نيازهاي مادي و معنوي خود را برطرف كنند ، داشتن حكومت براي يك جامعه نيازي اساسي و يك ضرورت است.

-2حكومتي كه مادها تشكيل دادند جزء كدام گروه از عوامل پيدايش حكومت ها مي باشد ؟

 نظريه اي كه معتقد است مردم ساكن يك مكان به طور داوطلبانه با هم توافق مي كردند كه حكومتي را به وجود بياورند و اداره ي جامعه ي خود را به دست گروه يا افرادي بسپارند .

-3چرا جامعه به حكومت نيازاساسی دارد و نمي تواند بدون وجود حكومت باقي بماند ؟

زيرا در زندگي اجتماعي نيازهاي مشتركي پديد مي آيد و افرادي كه در يك جامعه زندگي مي كنند براي تنظيم امور خود به قوانين و مقرراتي نياز پيدا مي كنند . آنها همچنين براي اجراي قوانين و حل اختلافات و جلوگيري از تجاوز افراد به حقوق يكديگر ، برقراري امنيت و نظم ، تقسيم امور مشترك و ايجاد هماهنگي ميان فعاليت هاي مختلف جامعه ، دفاع از هجوم دشمنان و حفظ سرزميني كه در آن زندگي مي كنند و .... ناگزيرند حكومتي تشكيل دهند و اداره ي امور جامعه را به افرادي بسپارند .


4- افراد جامعه برای چه اموری نیاز به حکومت دارند؟

الف- برای تنظیم قوانین ومقررات

ب-برای اجرای قوانین ومقررات

ج –حل اختلافات وجلوگیری از تجاوز به حقوق دیگران

د – برقراری نظم وامنیت

ه – دفاع از کشور درمقابل دشمنان داخلی وخارجی

و – ایجادهماهنگی میان بخش های مختلف جامعه وتقسیم وظایف

5-برخي از مهم ترين وظايف حكومت ها را بنويسيد؟

          الف) وضع قوانين و مقررات لازم در امور مختلف و اجراي قوانين
            ب)  برقراري نظم و امنيت و رسيدگي به اختلافات و شكايت ها

             ج) تعليم و تربيت ، حفظ ميراث فرهنگي ، سياست گذاري فرهنگي
              د) عمران و آبادي كشور ، ايجاد وسايل و امكانات لازم براي رفع         نيازهاي معيشتي ، اجتماعي و اقتصادي مردم

            ه)  ايجاد هماهنگي بين فعاليت ها و بخش هاي مختلف
            و)  دفاع از كشور و حفظ تماميت ارضي

            ز)  مديريت منابع طبيعي و ثروت هايي كه به عموم مردم تعلق دارد.

 

6-از نظر اسلام حق حاكميت مطلق برجهان از آن چه كسي است ؟

در جهان بيني توحيدي اسلام، حق حاكميت مطلق همه ي موجودات و پديده هاي جهان فقط از آن خداست . انسان ها و همه ي موجودات ديگر تحت حاكميت خدا قرار دارند و حكومت حق انحصاري خداوند است و با پيروي از دستورات الهي ، به سوي كمال حركت مي كن ند .


7-جامعه اي كه تحت حاكميت قوانين الهي است چه ويژگي هايي دارد؟

 استعدادهاي انسان ها در پرتو شناخت حق شكوفا مي شود . در چنين جامعه اي مالكيت و سلطه ي اقليتي بر منابع و ثروت ها و امكانات عمومي و ظلم و تبعيض از ميان مي رود و عدالت حاكم مي شود.

8-خداوند در قرآن در آيه 59 سوره نساء در باره حق حاكميت الهي چه مي فرمايند ؟

 اي كساني كه ايمان آورده ايد ، فرمان بريد از خدا و فرمان بريد از رسول و اولياي امور از خودتان و اگر در چيزي ستيزه كرديد به خدا و رسولش باز گرديد .

 -9-نظر قرآن در باره حق حاكميت الهي با توجه به ترجمه آيه 257   سوره بقره چيست ؟

 خداوند ولي و سرپرست كساني است كه ايمان اورده اند . آنها را از ظلمت ها به سوي نور بيرون مي برد . اما كساني كه كافر شدند ، اولياي آنها طاغوت ها هستند كه آنها را از نور به سوي ظلمت ها بيرون مي برد . آنها اهل آتش اند و هميش ه در آن خواهند ماند.

-10-از ديدگاه اسلام چه كساني شايستگي حکومت وقانون گذاری دارند؟

 فقط آن گروه از مردم شايستگي دارند به نيابت و وكالت از جانب خدا ، مجري قوانين الهي باشند كه هم از اين قوانين آگاهي و به آن ايمان داشته باشند و هم از نظر تقوا و عدالت از ديگر مردم بالاتر باشند . در رأس اين گروه ، پيامبران الهي و سپس جانشينان آنها يعني امامان معصوم (ع) قرار دارند و در غياب آنان افراد صالح و متقي ادامه دهنده ي راه آنها هستند .



11-چرا حق حاكميت بر انسان ها از آن خداست ؟(سوال فعاليت)

 زيرا خداوند آفريننده ي انسان و مالك حقيقي اين جهان هستي است و از همه ي امور آگاهي دارد .

12-در حكومت جمهوري اسلامي ايران كلمه ي  «جمهوري » نشانگر چيست ؟

كلمه جمهوري اسلامي نشان مي دهد كه شكل اين حكومت ، جمهوري است و در آن حق انتخاب و مشاركت مردم در حكومت به رسميت شناخته مي شود .


13-در حكومت جمهوري اسلامي ايران كلمه ي « اسلامي » نشانگر چيست ؟

 كلمه ي اسلامي نيزيعني محتواي اين حكومت اسلامي است و كشور با اصول و قوانين اسلامي اداره مي شود . زمامداران آن نيز بايد مومن و معتقد به اسلام و متعهد به اجراي آن باشند .

14- نوع حکومت ما را چه کسانی تعیین کردند؟

 به وسیله همه پرسی فروردین ماه 1358  که 98/2درصدمردم به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند.

15- ولایت به چه معنی است ؟ توضیح دهید .

 ولایت به معنی سرپرستی است .از ديدگاه اسلام فقط خدا مي تواند بر انسان ها ولايت و حاكميت داشته باشد پيامبران و امامان معصوم(ع)نيز از طرف خداوند نمايندگي داشته اند كه تا مردم را سرپرستي كنند .

16-برطبق اصل پنجم قانون اساسي، سرپرستي جامعه ي اسلامي در زمان غيبت امام زمان (عج) بر عهده ي چه كسي است ؟
سرپرستي جامعه ي اسلامي بر عهده ي فقيه عادل و با تقوا ، آگاه به زمان ، شجاع ، مدير و مدبر است .

17- مهم ترين ركن حكومت جمهوري اسلامي چيست و بر چه پایه ای است؟ رهبری – برپایه ولایت فقیه

18-چهار مورد از مهم ترين وظايف و اختيارات رهبرجمهوري اسلامي را بنويسيد؟

    الف) تعيين سياست هاي كلي نظام و نظارت بر حسن اجراي آنها
      ب) فرماندهي كل نيروهاي مسلح

      ج) نصب و عزل و قبول استعفاي فقهاي شوراي نگهبان ، رئيس قوه قضاييه ، رئيس سازمان صدا وسيماي جمهوري اسلامي ايران و فرماندهان نيروهاي نظامي ، انتظامي و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ...

     د) عفو يا تخفيف مجازات محكومان در حدود موازين اسلامي .

19- چرا تشكيل شوراهاي اسلامي شهر و روستا در قانون اساسي مورد توجه قرار گرفته است ؟

زیرا كه نوع حكومت در كشور ما جمهوري اسلامي است و مردم در همه ي شئون حكومت نقش و مشاركت دارند .

20-هدف از تشكيل شوراهاي اسلامي چيست ؟ واعضای آن چگونه انتخاب میشوند؟

 شوراهاي اسلامي با هدف همكاري مردم براي پيشبرد برنامه هاي اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي و عمراني با توجه به شرايط و مقتضيات هرمنطقه از كشورتشكيل مي شوند .    -  اعضاي اين شوراهارا مردم منطقه يا محل انتخاب مي كنند

21-حكومت جمهوري اسلامي چه ويژگي هايي دارد؟  ویژگی های رهبر درحکومت اسلامی کدام اند؟(فعاليت كتاب)
الف)قانون اساسي كه مادرهمه قوانين است و هيچ قانوني بر خلاف آن به تصويب نمي رسد. دركشور ما براساس U Uاحكام قرآن نوشته شده است.
ب) امام خميني)ره( بنيان گذارحكومت ما شخصيتي: روحاني، آگاه از دين اسلام ، آشنا با امورمردم و جامعه ي خود بودند، به نمايندگي ازطرف مردم حكومت اسلامي را دركشور ايجاد كردند
    قسمت دوم : فقيه – اسلام شناس عادل و با تقوا- آگاه به زمان-شجاع- مديرومدبر .

22-نمودار ارکان حکومت اسلامی و بخش های مختلف هریک را بیان کنید.

 

  
23- علاوه بر رهبری وقوای سه گانه ، کدام نهادها در اعمال حاکمیت مشارکت دارند؟ وظایف هریک را بیان کنید .

1-مجلس خبرگان رهبری (انتخاب رهبر و بررسی صلاحیت واجدین شرایط رهبری )
2-مجمع تشخیص مصلحت نظام (ارائه مشاوره به رهبر برای حل مشکلات)
3- شورای عالی امنیت ملی (تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و حفظ تمامیت ارضی٭)
4- شورای عالی انقلاب فرهنگی (تدوین و تصویب اصول و اهداف برنامهریزیهای فرهنگی علمی)

 24- عزل، نصب و قبول استعفای چه کسانی با رهبری است؟

فقهاي شوراي نگهبان ،

رئيس قوه قضاييه ،

رئيس سازمان صدا وسيماي جمهوري اسلامي ايران

فرماندهان نيروهاي نظامي ، انتظامي و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ...

-* وجود حكومت يك امر .................... و ................... است . (ضروري - عقلاني )
-* پس از پيروزي انقلاب اسلامي حكومت ................... درايران تأسيس و جانشين حكومت شاهنشاهي شد . (جمهوري اسلامي)
-* بنيان گذار حكومت جمهوري اسلامي ايران ................................... است . (امام خميني (ره))
-* دپس از پيروزي انقلاب اسلامي ، بيش از ........... درصد مردم به جمهوري اسلامي رأي " آري "دادند (98/2)
-* مهم ترين ركن حكومت جمهوري اسلامي ......................... آن است . )رهبري (
-* سه قوه مقننه ، قضاييه و مجريه تحت نظارت .................. به اداره ي امور كشور مي پردازند . (رهبري)
-* رهبري جمهوري اسلامي ايران بر پايه ي ................................... است . (ولایت فقیه)
-* ولايت به معناي .......................... است . (سرپرستی)

سوالات متن فصل یازدهم    –     درس22

 

 

 

-1 نتیجه شکل گیری نهاد حکومت در جامعه چیست؟

روابط متقابلي بين مردم و حكومت پديد مي آيد .

-2منظور از واژه ي "شهروندي" چيست؟

واژه ي شهر وندي به روابط متقابل مردم و حكومت اشاره دارد . شهروندي ارتباطي است كه افراد را به يك حكومت مشخص پيوند مي دهد و در نتيجه براي فرد و حكومت حقوق و تكاليفي ايجاد مي شود .

-3منظور از حقوق شهروندان چيست ؟

 وظايف و تكاليف حكومت نسبت به مردم .

-4حقوق و تكاليف شهروندي در كجا مشخص شده است ؟

 قوانين هر كشور به ويژه قانون اساسي آن ، حقوق و تكاليف شهروندي را معين مي كند .

-5آيا حقوق و تكاليف شهروندي كشورها يكسان است؟ چرا؟

خير- زيرا حقوق و تكاليف شهروندي هر كشور متناسب با قوانين آن كشور است و قوانين ك شورها نيز با يكديگر متفاوت است .

-6حقوق شهروندي طيف وسيعي از كدام حقوق ها را شامل مي شود؟

 انواع حقوق سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي . ...

       7-چند مورد از انواع حقوق شهروندي بر پايه ي قانون اساسي جمهوري اسلامي كدامند ؟ الف( حق برخورداري از عدالت قانوني
             ب( حق برخورداري از عدالت قضايي

              ج( حق برخورداري از رفاه وتأمين اجتماعي

               د( حق مشاركت سياسي ه( حقوق فرهنگي

-8عدالت قانوني يعني چه؟ و اجراي آن چه نتيجه و فوایدی  دارد ؟

 عدالت قانوني يعني اين كه حكومت در وضع قوانين ، اجراي قوانين و نظارت بر اجراي قوانين بين شهروندان تبعيضي قائل نشود . برقراري عدالت قانوني ، از پايمال شدن حقوق انسان ها و بهره كشي ظالمانه ي عده اي از عده ي ديگر جلوگيري مي كند .


-9طبق فرمايش پيامبر رعايت نكردن كدام يك از حقوق شهروندي باعث نابودي امت هاي پيشين شده بود؟

حق برخورداري از عدالت قانوني . ، زيرا وقتي اشراف آنها جرمي مرتكب مي شدند آنها را از مجازات معاف مي كردند ، اما وقتي زيردستان آنها همان جرم را مرتكب مي شدند آنها را به شدت مجازات مي كردند .


-10منظور از حق برخورداري از عدالت قضايي چيست؟

شهروندان حق دادخواهي دارند و هر كس مي تواند به اين منظور به دادگاه هاي صالح مراجعه كند . شهروندان حق دارند در همه ي دادگاه ها براي خود وكيل مدافع انتخاب كنند .

-11حق برخورداري از رفاه و تأمين اجتماعي را توضيح دهيد ؟

هر شهروند حق دارد به آموزش و و پرورش ، مراكز فرهنگي و ورزشي ، آتش نشاني ، پليس و نظاير آن دسترسي آسان داشته باشد . شهروندان حق دارند در محيطي پاك و سالم و بدون آلودگي زندگي كنند و از خدمات و امكانات بهداشتي و درماني مناسب به بهترين وجه برخوردار شوند.


-12شهروندان در چه مواردي حق دارند از تأمين اجتماعي برخوردار شوند ؟

 بيكاري ، معلوليت ، پيري ، بازنشستگي ، بي سرپرستي ، از كار افتادگي ، حوادث .

13- حکومت در زمینه رفاه وتأمین اجتماعی چه وظیفه ای دارد؟

.حکومت باید با برنامه ریزی مناسب، زمینه را برای رفع فقر و محرومیت و ایجاد شرایط مناسب زندگی فراهم کند.


-13مشاركت سياسي يعني چه ؟

 يعني اين كه هر شهروند بتواند در امور سياسي جامعه دخالت كند و در سرنوشت كشور خود نقش داشته باشد .

-14مشاركت سياسي مردم از چه راه هايي صورت مي گيرد ؟

 الف( شركت در انتخابات

ب( عضويت و همكاري در احزاب و انجمن هاي سياسي
ج( شركت در راه پيمايي ها و تظاهرات

 

-15طبق قانون اساسي مردم چه كساني را به طور مستقيم و چه كساني را به طور غير مستقيم انتخاب مي كنند؟

  مستقیم: رئيس جمهور ( رئيس قوه مجريه) ، نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و يا اعضاي شوراي شهر و روستا .

غیر مستقیم : براي مثال در انتخاب رهبري ، مردم اعضاي مجلس خبرگان رهبري را انتخاب مي كنند و به آنها رأي مي دهند . سپس اعضاي مجلس خبرگان كه نمايندگان مردم هستند ، رهبر را انتخاب مي كنند.

-16چندمورد از حقوق فرهنگي كه در قانون اساسي مورد تأكيد قرار گرفته كدامند ؟

1-حمایت از تشکیل خانواده و پاسداری از روابط خانوادگی،

2-حمایت از تعلیم و تربیت شایسته،

3-آزاد بودن استفاده از زبان های قومی و محلی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی .

-17مهم ترين تكاليف شهروندي چيست ؟

•  الف) رعايت قانون و مقررات
•  ب) همكاري با دولت
• ج)  پرداخت ماليات و عوارض
  د)  دفاع از كشور
•  ه( تجاوز نكردن به منافع عمومي و حقوق ديگران .
• و) امر به معروف ونهی از منکر

-18ناديده گرفتن قانون يا سرپيچي از آن چه اثراتي دارد ؟

موجب اختلال و هرج و مرج در جامعه مي شود .

-19چه موقع قانون جايگاه واقعي خود را در جامعه پيدا مي كند؟

 قانون وقتي جايگاه واقعي خود را در جامعه پيدا مي كند كه همه ي افراد ، اعم از كارگزاران و مسئولان و مردم، آن را رعايت كنند و به آن پايبند باشند .

-20برنامه ها و اقدامات عمراني ، اقتصادي و اجتماعي حكومت ها چه زماني ثمر مي دهد و به هدف مي رسد؟

 زماني كه شهروندان نسبت به پيشرفت كشور دلسوز و حساس باشند و با دولت مشاركت و همكاري كنند .

-21سخن رهبر در نوروز 94در باره همكاري مردم و دولت را بيان كنيد؟

دولت كارگزار ملت است و ملت كارفرماي دولت است . هرچه بين ملت و دولت صميميت بيشتر و همدلي بيشتري باشد ، كارها بهتر پيش خواهد رفت .

-22ماليات چيست؟

 مبلغي است كه شهروندان بر اساس قانون و به صورت بلا عوض به دولت پرداخت مي كنند تا صرف هزينه هاي عمومي كشور شود .

-23عوارض چيست؟ باذکر مثال توضیح دهید .

 مبلغي است كه شهروندان در مقابل دريافت خدمتي از دستگاه هاي اداري و دولتي ، به آنها مي پردازند . براي مثال ، پولي كه بابت امتياز كنتور آب و برق ، صدور گواهينامه ي رانندگي ، عبور از بزرگراه ها يا وارد كردن كالا به كشور و مانند آن پرداخت مي شود .

-24هدف از تشكيل نيروهاي نظامي و انتظامي چيست؟

 تأمين امنيت كشور و حراست از مرزها و حفظ تماميت ارضي .

-25عضويت در سازمان بسيج و انجام خدمت سربازي توسط پسران با چه هدفی انجام میگیرد؟
حفظ آمادگي دفاعي و اداي تكليف دفاع از كشور توسط شهروندان.

 

 -26قانون اساسي( اصل چهلم) در رابطه با تجاوز نكردن به منافع عمومي و حقوق ديگران چه مي گويد ؟  

هيچ كس نمي تواند اعمال حق خويش را وسيله ي اضرار به غير يا تجاوز به منافع عمومي قرار دهد . به عبارت ديگر ، شهروندان مجاز نيستند براي استفاده از حقوق خود به منافع عمومي زيان برس انند و حقوق ديگران را ضايع كنند .

-27نمونه هایی ازتجاوز نكردن به منافع عمومي و حقوق ديگران را بیان نمائید.

الف) همه ٔ افراد حق انتخاب شغل دلخواه و کسب درآمد دارند اما فرض کنید فردی بخواهد در شهر و در حیاط خانه خوددامداری ایجاد کند و دام پرورش دهد، از آنجا که این کار موجب آلودگی و ضرر رسیدن به بهداشت و سلامت ساکنان محله میشود و البته قانون نیز چنین اجازهای را به وی نمیدهد، آن فرد مجاز به این کار نیست.

ب )  همه افراد، مالک اتومبیل خود هستند و حق دارند در جاده ها رانندگی کنند اما نباید با سرعت غیر مجاز حرکت کنند؛

-28قانون اساسي(اصل هشتم) در باره ي امربه معروف و نهي از منكر چه مي گويد؟

 در جمهوري اسلامي ايران دعوت به خير ، امر به معروف و نهي از منكر وظيفه اي همگاني و متقابل بر عهده ي مردم نسبت به يكديگر ، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت . شرايط و حدود و كيفيت آن را قانون معين مي كند .

-* قوانين هر كشور به ويژه ........................ آن ، حقوق و تكاليف شهر وندي را معين مي كند .( قانون اساسي )
-* در انتخابات مردم ممكن است ........................ يا .......................... باشند .  (انتخاب كننده – انتخاب شونده)
-* بخشي از درآمدهاي دولت از راه ............... و ................... تأمين مي شود . (ماليات – عوارض)

-* دفاع از كشور در مقابل دشمنان در زمان صلح و جنگ تكليف همه ي ............... است . (شهروندان)

 

سوالات متن فصل دوازدهم  -  درس23  

 

 1-بهره وري چيست؟

بهره وري يعني كار درست را با روش درست انجام دهيم (كارايي و اثر بخشي)

2-بهره وري با چه مفاهیم و یا  اقداماتي ارتباط دارد ؟

بهره وري با صرفه جويي ، انجام دادن كارها به صورت آگاهانه و عاقلانه ، جلوگيري از زيادهروي و اسراف و اتلاف منابع ، استفاده ي صحيح از امكانات و نعمت هاي الهي ، كاهش هزينه ها و مانند آن ارتباط دارد .

3-براي اينكه در كارها بهره وري بيشتري داشته باشيم چه كارهايي بايد انجام دهيم ؟( به چه نکاتی باید توجه داشته باشیم؟)

الف)  بهترين كار راانجام دهيم و بهترين هدف را انتخاب كنبم . 
ب) آن كار را با بهترين روش انجام دهيم و بهترين وسيله را براي رسيدن به هدف انتخاب كنيم

 

4-دو حديث بيان كنيد كه به بهره وري در امور تأكيد دارد؟
الف) پيامبر اكرم(ص) فرمود: "خداوند دوست دارد اگر كسي از شما كاري انجام مي دهد ، آن را محكم و بي عيب انجام دهد" .
ب) امام علي(ع) فرمود: " فردي كه به كاري بي اهميت بپردازد ، امور مهم تر را تباه ساخته است "

 

5-نمونه هايي از تفكر بهره وري در زندگي مردم در روزگار گذشته را نام ببريد ؟

ابداع و حفر قنات ، ذخيره كردن آب در آب انبارها ،خشك كردن و ذخيره ي محصولات كشاورزي و تعاون و همياري در امور كشاورزي .

6-بهره وري چه نوع نگرشي است ؟

بهره وري يك نگرش نسبت به زندگي است . نگرشي كه بر اساس آن ، انسان مي كوشد هوشمندانهكار كند ، با به كارگيري روش هاي عاقلانه ، بهتر به اهداف مادي و معنوي خود برسد و بهترين نتيجه را به دست آورد .

7-نقش فرهنگ در افزايش بهره وري يك جامعه چگونه است؟

فرهنگ ، نقش مهمي در افزايش بهره وري يك جامعه دارد .اگر بهره وري در فعاليت هاي مختلف به صورت ارزش در بيايد ، جامعه از نظر مادي و معنوي پيشرفت مي كند .

8-با مراجعه به برخي از احاديث عوامل موثردر بهره وري را بنويسيد؟

(پاسخ فعاليت)

الف)اهميت دادن به كار

ب) مشورت
ج) ميانه روي

د) تقوا

ه)نظم در كار

و)برنامه ريزي

 

9-هريك از هنجارهاي زير در جامعه چگونه از بهره وري جلوگيري مي كند و در تضاد باآن است . توضيح دهيد ؟
-* مهماني ها ، مجالس و جشن ها ي مفصل و پرهزينه : اسراف و صرفه جويي نكردن
-* مدگرايي و چشم و هم چشمي در خريد لباس به جاي تميز و ساده پوشي : زياده روي و صرفه هزينه هاي بي مورد
-* نداشتن برنامه ي مناسب براي اوقات فراغت و تفريح : استفاده نكردن از زمان ، بي نظمي .
-* ورزش نكردن و پرخوري : از بين رفتن سلامتي ، ايجاد بيماري و صرف هزينه .

 

10-عوامل و راهكار های موثر و مهم براي افزايش بهره وري در زندگي را بیان کنید؟

الف) استفاده از وقت و زمان

ب)نظم و ترتيب در كارها
ج) اصلاح عادت هاي غلط مصرفي

د) انجام دادن كارها از روي آگاهي

ه)تنظيم جدول بودجه ي اقتصادي

11-براي اينكه وقت تلف نشود و زمان را از دست ندهيم چه بايد كرد ؟

بايد برنامه و اولويت بندي مناسب داشته باشيم و از وقتدرست استفاده كنيم .

12-نظم و ترتيب و انضباط در كارها يكي از راه هاي افزايش بهره وري در زندگي است در اين رابطه توضيح دهيد ؟
وسايل و لوازمي كه با آنها در محيط هاي مختلف سروكارداريم ، بايد مرتب و منظم باشند . ساعت مقرر و سركارحاضر شدن و با برنامه ريزي بهكارها رسيدگي كردن موجب افزايش بهره وري مي شود .

 13-صرفه جويي چيست ؟

صرفه جويي كم مصرف كردن نيست بلكه مصرف درست و به اندازه است . براي مثال برخي خانواده ها درخريدمايحتاج زندگي يا برگزاري مهماني ها و تهيه غذا اسراف يا زياده روي مي كنند و اغلب ، بخشي از مواد غذايي را دور مي ريزند .

14-انجام دادن كارها از روي آگاهي چگون باعث افزايش بهره وري مي شود؟

با كسب دانش و مهارت لازم براي هر كار، بازدهي كارما بيشتر مي شود و كمتر اشتباه مي كنيم . همچنين برخي از مواد و وسايل به دليل ناآگاهي افراد ، از روش هاي درست نگه داري مي كنيم .براي مثال اگر شيوه ي صحيح شست و شوي يك لباس با نگهداري موادغذايي را ندانيم ، زودتر از بين مي روند يا غير قابل استفاده مي شوند.

 

15-منظور از تنظيم جدول بودجه اقتصادي چيست؟

تنظيم جدولي كه در آن درآمدها و هزينه ها ي (دخل و خرج)ماهانه افراد يا
خانواده نوشته مي شود و همكاري بين اعضاي خانواده نيز از راهكارهاي كمك به بهره وري است .

16-دليل بياوريد :

الف)آيا سطح بهره وري دانش آموزي كه كيف يا كمد لوازم تحريرش شلوغ و نامرتب است ، پايين ميرود؟ چرا ؟
 (فعاليت كتاب)

بله ؛ چون نداشتن نظم، ترتيب و انضباط دركارها باعث هدر رفتن وقت و زمان ودر نتيجه پايين آمدن بهره وريمي شود.

17- تنظيم جدول بودجه اقتصادی خانواده چه فايده اي دارد؟ توضيح دهيد؟

مخارجي كه شما انجام مي دهيد كنترل شده تر مي شود – اندوخته هاي مالي بهتر مديريت مي شود – هزينه هاي غير ضروري حذف مي شوند
عادت مصرفي افراد را عوض مي كند .

18-يكي از عادت ها ي غلط بعضي از دانش آموزان مصرف نادرست و بي رويه ي كاغذ است . چند راهكار براي بهره وري درمصرف كاغذ پيشنهاد كنيد و توافق كنيد كه آن راهكار ها عملي شوند ؟

استفاده از پشت و روي برگه ها – تشويق دانش آموزان به درست كردن كاردستي از كاغذهاي باطله - استفاده از برگه هاي ناتمام به عنوان
چرك نويس- نصب سطل زباله مخصوص كاغذ هاي باطلع و جمع آوري آن براي بازيافت .

-*بهره وري يك نگرش نسبت به ...................... است . ( زندگي )

-*صرفه جويي كم مصرف كردن نيست بلكه مصرف ........................ است . (درست و به اندازه )

-×برای آنکه وضع موجود را به وضع مطلوب تبدیل کنیم، باید .................. در شیوهزندگی خود بهوجود بیاوریم. ( تغییراتی )
 

-#ما در هر محیطی که هستیم، در خانه، مدرسه، اداره، کارخانه، مزرعه و،غیره میتوانیم با............ و ............. ، کارها را مؤثرترو مفیدتر انجام دهیم.
( فکرکردن و چاره اندیشی )

 

سوالات متن فصل دوازدهم  - درس 24     

 

1-منظور از فعاليت اقتصادي چيست؟

هر جامعه اي براي ادامه زندگي و رفع نيازهاي خود ناگزير است از منابع طبيعي استفاده كند وابزار و وسايل مورد نياز خود را توليد كند . به اين كار فعاليت اقتصادي گفته مي شود .

2-رابطه ي اقتصادي بين افراد چگونه شكل مي گيرد؟

افراد در فعاليت هاي توليد ، توزيع و مصرف ، به طور مداوم با يكديگر ارتباط
برقرار مي كنند و به اين ترتيب ، نوعي از روابط انساني ، يعني رابطه اقتصادي بين افراد شكل مي گيرد .

3-رابطه ي اقتصادي با چه هدفي صورت مي گيرد؟

با هدف توليد ، توزيع و مصرف كالاها و خدمات پديد مي آيد و حقوق و مقرراتينيز بر آن حاكم مي شود .

 

4-چه عاملي سبب پيدايش سازمان ها و موسسات بانكي و پولي شده است ؟

در چرخه توليد ، توزيع و مصرف "پول و شكل هايمختلف آن " به عنوان واسطه بين بخش ها ارتباط برقرا مي كند . بر همين اساس ، سازمان ها و موسسات بانكي و پولي در جامعه به وجودمي آيند .

 

5-منظور از نهاد اقتصاد چيست ؟

مجموعه فعاليت ها و روابطي كه حول توليد و توزيع و مصرف كالاها وخدمات و بر اساس قواعد و مقرراتخاص در يك جامعه شكل مي گيرد ، نهاد اقتصاد را به وجود مي آورد . 

6-براي افزايش بهره وري اقتصادي چه بايد كرد؟

بايد بهره وري را در توليد و توزيع افزايش دهيم و الگوي مصرف را نيز عقلاني كنيم

7-چگونه مي توان بهره وري در توليد ، يا توزيع يك كالا را افزايش داد ؟

بايد در نهاده ها يا فرايند ها تغييرات مطلوبي به وجودبياوريم .

8-منظور از نهاده ها يا ورودي چيست؟

الف) منابع طبيعي :(معدن ، مواد خام و انرژي و ...)

ب) نيروي كار: ( مدير، متخصصان ، كاركنان ، كارگران و .... )

ج) سرمايه : (پول ، زمين ، كارخانه ، تجهيزات و ماشين آلات ، ساختمان )

د)  ساير هزينه ها  : (ماليات ، تحقيقات و ... )

 

9-به نظر شما ، اگر ميزان هزينه هاي توليد(نهاده ها)را افزايش دهيم و به همان ميزان توليد افزايش يابد ، باز هم مي توانيمادعا كنيم بهره وري اتفاق افتاده است ؟ چرا ؟
 خير – زيرا اتفاق خاصي نمي افتد چون قيمت تمام شده كالا بالا بوده و گران به دست مصرفكننده مي رسد در نتيجه از يك طرف باعث كاهش علاقه مردم به خريد آن كالا شده و از طرف ديگر زمينه واردات نوع خارجي آن كالا بيشترمي شود.

10-جايگاه توليد در اسلام را بنويسيد ؟

از منظر اسلام اقتصاد و توليد وسيله اند نه هدف در واقع ، توليد وسيله اي است كه انسان ازطريق آن نيازهاي ضروزي خود را رفع مي كند و به مسائل مهم تر مي پردازد .

11-سياست دو گانه كشورهاي قدرتمند صنعتي در بهره برداري از طبيعت و منابع طبيعي را بنويسيد ؟

كشورهاي صنعتيامروز سعي مي كنند از طبيعت و منابع طبيعي خودمحافظت كنند اما با تبليغات و تحت تأثير قرار دادن مردم ديگر كشورها ، مصرف گرايي را كهموجب تخريب محيط زيست مي شود ، تشويق مي كنند . 

 

12-در دنياي امروز توليد با چه هدفي انجام مي گيرد ؟

با هدف كسب سود بيشتر انجام مي گيرد و سودجويان مي پندارند بشر بايد
بر طبيعت غلبه كند و هرگونه دخل و تصرفي در آن مجاز است .

 

13-آيا افزايش توليد به هر روش وبه هر قيمتي مجاز است؟ چرا ؟

خير – افزايش توليد و فعاليت هاي اقتصادي اگر به محيط زيستلطمه بزند با اصول بهره وري سازگار نيست ، - زيرا نابودي و تخريب طبيعت ، خود هزينه هاي مجدد و مشكلات جبران ناپذيري براي ما بهوجود مي آورد .

 

14-بهره وري سبز به چه چيز تأكيد مي كند ؟

بهره وري سبز به افزايش بهره وري همراه با حفظ محيط زيست تأكيد مي كند .

 

15-منظور از بهره وري سبز چيست؟

يعني استفاده از ابزارها ، روش ها و فناوري هاي مختلف به طوري كه تأثيرات مضر و منفي فعاليتهاي صنعتي و اقتصادي بر محيط زيست به حداقل ممكن برسد .

 

16-وضعيت بهره وري در كشور ما چگونه است؟ وظيفه ما در اين رابطه چيست ؟

كشور ما در مقايسه با برخي از كشورها از نظروضعيت بهره وري وضعيت چندان مطلوبي ندارد . بنابراين همه ما موظفيم با برنامه ريزي صحيح ،نگرش بهره وري را در همه ي امور و فعاليتهاي بخش هاي مختلف اقتصادي (كشاورزي ، صنعت و خدمات)ترويج كنيم و به كار بگيريم . 

 

17-وظيفه ي سازمان ملي بهره وري ايران چيست ؟

در زمينه ي وضعيت بهره وري و چگونگي راه هاي افزايش آن در بخش هاي
مختلف اقتصادي كشور مطالعه ، سياست گذاري و نظارت مي كند .

18-كشور ما به توصيه ي چه كسي و چرا سياست اقتصاد مقاومتي را در پيش گرفته است ؟

مقام معظم رهبري – زيرا پس ازانقلاب اسلامي كشورهاي سلطه گر و قدرت هاي بزرگ اقتصادي كه با وقوع انقلاب اسلامي ، منافع خود را در خطر مي ديدند مشكلاتي مانند جنگتحميلي ، تحريم اقتصادي و ... را بر سر راه ما قرار دادند تا از پيشرفت كشور ما جلوگيري كنند اين مخالفت ها تا امروز ادامه دارد و آنها سعيمي كنند ايران را از نظر اقتصادي شكست بدهند .

 

19-اقتصاد مقاومتي يعني چه؟

يعني در شرايط سخت بتوانيم كمترين اتلاف هزينه را داشته باشيم ، روي پاي خود بايستيم ، از توليدملي حمايت كنيم ، از اسراف بپرهيزيم و از منابع و امكانات حداكثر استفاده را بكنيم .

20-همفكري كنيد و بگوييد شما دانش آموزان از چه راه هايي مي توانيد به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي در كشور كمككنيد . حداقل سه راه پيشنهاد كنيد ؟

 الف)استفاده از توليدات داخلي

ب)صرفه جويي در مصرف لوازم مدرسه ، جلوگيري از اسراف

ج)دور نريختن وسايلي كه هنوز قابليت استفاده دارند

د ) نصب سطل هاي زباله و جمع آوري كاغذ هاي باطله براي بازيافت .

 

-* توليد ممكن است توليد ............... يا ............... باشد . ( كالا - خدمت)

-* در چرخه ي توليد ، توزيع و مصرف ، ........................ به عنوان واسطه بين بخش ها ارتباط برقرار مي كند .( پول و شكل ها ي مختلف آن )

-* در اقتصاد ، بهره وري را نسبت .............. به ................... تعريف كرده اند . (ستانده ها – داده ها )

-* از منظر اسلام ، اقتصاد و توليد........... نه .............. . ( وسيله اند - هدف )

-* در دنياي امروز ، توليد با هدف كسب ................... بيشتر انجام مي گيرد . ( سود )

-* بهره وري سبز به افزايش بهره وري همراه با حفظ ............ تأكيد مي كند . (محيط زيست)

-* محور اصلي اقتصاد مقاومتي .......................... است . ( بهره وري)

 

  با آرزوی موفقیت  

 

   خدایا چنان کن سرانجـــــــــــام کار

 

 که توخشنودباشی و ما رستگـــــار

 

 

نظرات شما عزیزان: